(La scenejo reŝanĝiĝas tia, kiel estis en la oka bildo. Adamo, denove estiel Kepler, vidiĝas kun kapo kliniĝinta sur la skribotablon. Lucifer, estiel helpisto, staras apud li kaj frapas sur lian ŝultron. Mateno krepuskas.)
LUCIFERO
Ĉi-foje restos for la senkapigo. -
ADAMO (Leviĝinte.)
Ho kie mi? Ho kie miaj sonĝoj?
LUCIFERO
Kun la ebri forflugis ili, majstro.
ADAMO
Por brust maljuna, en epoko aĉa,
ĉu do nur la ebrio kreas grandon?
Kiel superba bild al mi vidiĝis!
Estas ja blinda, kiu ne komprenas
sparkon de Dio, eĉ se kot kaj sango
ĝin kovras. Granda kulp kaj granda virto!
Kaj kiel grandiozis ambau, ĉar
la fort sur ili premis sian stampon. -
Ho, kial mi vekigis? Por kompreni
nanecon de lepoko ĉirkaŭ mi,
kun ties kulp kaŝita sub rideto,
kun la mensogaj virtoj de lkutimo?
LUCIFERO
Mi bone konas tian senreviĝon
venantan en mateno de ebrio.
EVA (Elpaŝinte el la laŭbo.)
For de mi, for, - min la suspekt ne trompis.
Por edzmortig agiti vi kuraĝas?
Por tia krim vi kredas min kapabla,
koridealon, kiel vi mensogis?
LA KORTEGANO
Pro Dio, karulinjo, trankviliĝu,
estos skandal, se oni nin rimarkos.
ADAMO
Kaj tiuj du virinoj - ĉu ankaŭ sonĝo?
Sed kio, du? La sama en du formoj,
laŭ mia tajda sorto ŝanĝiĝantaj
kiel la ond, jen brila, jen obskura.
EVA
Ho, la skandal, jen al vi la ĉefaĵo.
Kiom vin interesus kulp kaŝita,
vi, kavalir sen timo kaj riproco! -
Ve, vi ĝis tiam mokas la virinon,
ĝis fine ŝi la praan tradicion
de lĉasto ĵetas for, kaj tiam kun
ridet subtaksa vi rigardas ŝin
malnobla il de via voluptemo.
For de mi, for! Mi plu ne vidu vin!
LA KORTEGANO
Troigo ree. Oni nin ja mokus,
se ni rigardus tiel solenege
tian ĉiutagaĵon. - Ni revidos
nin ankaŭ plu ridete, afablume,
kaj pri lafer eĉ vorton ne dirante.
Matenon bonan, mia dam. - (For.)
EVA
Fripono!
Jen mi kun mia kulp kaj miaj larmoj.
(Ŝi foriras.)
ADAMO
Nur sonĝ do estis kaj finita! - Tamen
ne ĉio! La ideoj fortas pli ol
la aĉa materi; ĉi tiun povas
perfort faligi, sed eternas tiuj!
Mi vidos evolui miajn sanktajn
ideojn plipuriĝe, digne, ĝis
la mondon, eĉ se lante, ili plenigos.
LUCIFERO
La tago pasas, majstro, la leciono
atendas. Junular malpaciencas
el via saĝ aŭskulte ŝteli vortojn.
(Li sonorigas per sonorileto aplikita sur la muro de la observatoria turo.)
ADAMO
Ne moku min, ne moku pri la scio,
pro tia laŭdo mi ruĝiĝi devas.
LUCIFERO
Ja multajn bravajn knabojn vi instruas!
ADAMO
Mi ne instruas, mi nur dresas ilin
laŭ vortoj, kiujn ili ne komprenas,
nek ili scias ion ajn mem fari.
Stultuloj, ke ni per la belaj vortoj
spiritojn citas, ili kredas mire,
kvankam la tuto estas ĵonglo, kaŝi
la artifikojn de lprestidigito.
(Disĉiplo rapidpaŝe venas kaj iras sur la balkonon.)
DISĈIPLO
Majstro, vi vokis min kun la favora
promes plenumi mian scideziron,
kaj lasi min rigardi pli profunden,
ol por aliaj, laŭ vi, oportunus.
ADAMO
Jes, jes, fervoro tiel eminenta
rajte pretendas tian avantaĝon.
DISĈIPLO
Jen mi. Lanimo tremas de sopiro
rigardi en la natur-laborejon,
kompreni ĉion kaj pli bone ĝui,
kun suverena sent regante en la
kaj materia kaj spirita mondoj.
ADAMO
Vi tro deziras. Kiel vi, atomo
de lmondo, vidus tra lgrandioza tuto.
Vi petas regon, scion kaj plezuron,
se ne rompiĝus via sin sub ili,
kaj vi akirus ĉiom, vi diiĝus.
Deziru malpli, eble vi atingos.
DISĈIPLO
Sekreton ajnan solvu do de lscio,
ho granda hom, kaj mi nur gajnos, ĉar
mi sentas, ke nenion mi komprenas.
ADAMO
Nu bone do, mi vidas, vi meritas,
mi gvidos vin ĝis la sanktej plej kaŝa:
vidu la veron, kiel mi mem vidas.
Sed ĉu nin profanul ne subaŭskultas?
Ĉar tiu ver terurus kaj mortigus
venante jam nun inter la popolon.
Venos ja temp - se nur ĝi jam alestus -,
kiam sur stratoj oni ĝin parolos,
sed la popol ne estos plenaĝmanka.
Nun donu manon, ke vi ne perfidos
la komprenotajn. - Bone. Aŭdu do.
DISĈIPLO
Kiel mi tremas de sopir kaj timo!
ADAMO
Do - kion ĵus vi, filo, al mi diris?
DISĈIPLO
Ke lkernon de nenio mi konceptas.
ADAMO (Singardeme.)
Nu jen, nek mi. Kaj kredu, ke neniu.
Filozofi estas nur poezio
pri la ĝis nun ne konceptitaj aĵoj,
kaj eĉ, instru ankoraŭ plej sennoca,
ĉar nur silente ĝi distriĝas, sola,
en sia mond, brodita per ĥimeroj,
sed havas ĝi sennombre da kunuloj,
kiuj en polv desegnas gravmiene:
abismo ili diras la linion,
sanktej la cirklon, kaj vi jam pri lfarso
ridegus, kiam vi rekonas en ĝi
terure seriozan malicaĵon.
Ĉar, dum angore, treme ĉiu penas
eviti la desegnojn en la polvo,
embuskas enfaliloj, kaj laŭdacan,
kiu transpaŝas, ili sange kaptas.
Jen kiaj sensencaĵoj baras ĉiam
la vojon kiel sankta pietato,
por ŝirmi la potencon formiĝintan.
DISĈIPLO
Ha, mi komprenas, kaj ĉu do eterne?
ADAMO
Oni nur ridos iam pri la tuto.
Ŝtatviron, kiun ni nomadis granda,
ortodoksulon, kiun ni admiris,
la postepok rigardos komediantoj,
se lvera grando anstataŭos ilin,
la simpla kaj natura, saltiganta
nur kie estas kavo kaj lasanta
liberan kuron en la kamp senbara.
Linstruon, kiu nun nin frenezigas
per sia komplikeco, tiam, kvankam
neniu lernos ĝin, komprenos ĉiuj.
DISĈIPLO
Ĉi lingvo estas do la komprenebla,
kiun la apostoloj uzis iam.
Sed eĉ se ĉio estas nur fatraso,
ne prenu for la kredon je la arto;
ĝin lerni ni bezonas ja regulojn!
ADAMO
Perfekto pleja eĉ de larto estas
sin kaŝi, ke neniu ĝin rimarkas.
DISĈIPLO
Ĉu do mi haltu ĉe lreal aŭstera?
Idealigo ja animas verkon.
ADAMO
Jes, tiu ĝin surverŝas per spirito,
kaj faras ĝin samranga je lnaturo,
maturigante vivan organismon
el ĉarpentaĵ alie nur senviva.
Ne timu, ke lnaturon vivan, grandan
vi superfortos per idealigo,
sed la regulon, skemon lasu kuŝi.
En kiu estas forto, loĝas Dio,
tiu ja oratoros, skulptos, kantos,
korskue ploros en animdoloro,
ridetos dum voluptebria dormo,
kaj, eĉ rompante novan vojon, trafos
en celon certe. Kaj nur poste faros
el lia verk regulojn - kiuj estos
eble balasto, certe ne flugiloj -
por nana postepok la abstraktado.
DISĈIPLO
Ho majstro, diru, kion fari do?
Al scio oferinte tiom noktojn,
ĉu mi nur egalĝis al stultulo,
kaj tuta ĉi labor perdiĝis vane?
ADAMO
Ja ne, ĉar ĝuste tio vin rajtigas
disdegni ĉiujn logojn de lscienco.
Kiu neniam frontis la danĝeron,
poltronas, se li cedas. Elprovita
hero preteri povas provokiston:
lia kuraĝ ne estas kontestebla.
Do kaptu pergamenojn flaviĝintajn,
ĉi foliantojn, kiujn kovras ŝimo,
en fajron ilin! Tiuj forgesigas
al ni marŝadi sur piedoj propraj
kaj al ni ŝparas, ke ni pensu mem,
portante plu erarojn de jarcentoj
en mondon novan kiel antaŭjuĝon.
En fajron ĉiujn, kaj - liberaeren!
Kial lernadi ĉiam, kio estas
la kant kaj bosko, dum forfluas vivo
inter senĝojaj polvaj ĉambromuroj?
Cu lvivon vi rigardas tiel longa,
ke vi ĝistombe lemas teorion?
Ni kune adiaŭas la lemejon.
Via juneco roza vin konduku
al sunradioj, kantoj ĝojodonaj,
min gvidu vi, spirit-gardul skeptika
al mond evoluonta, komprenonta
ideojn de grandulo, kaj dononta
liberan vorton al kaŝita penso
sur polv damnita de falintaj ruinoj.