(La scenejo subite transformiĝas en la Placon de Grève en Parizo: la balkono en estradon de gilotino, la skribotablo en gilotinon, apud kiu staras Lucifero estiel ekzekutisto. Adamo estiel Danton oratoras sur la rando de la estrado al muĝanta popolamaso. - Ĉe tambursonoj enmarŝas tre ĉifona rekrutaro kaj viciĝas antaŭ la estrado. Brila suno.)

ADAMO (Daŭrigante.)
Frateco, egaleco, libereco!

POPOLAMASO
Morton al tiu, kiu ne rekonas.

ADAMO
Jes ja! Du vortoj savas nun la grandan
ideon ĉiuflanke atakatan.
L’unuan diras ni al la bonuloj:
„Patrujo en danĝer” - ili vekiĝas.
La duan tondras ni al la mavuloj:
la vorton „tremu” - ili neniiĝas.
Leviĝis reĝoj kontraŭ ni - la kapon
de nia reĝ’ ni ĵetis antaŭ ilin.
Leviĝis pastroj - ni ilian fulmon
el man’ ilia tordis, remetante
al tron’ la menson longe persekutatan.
Sed ankaŭ l’dua vok’ ne sonas vane,
dirita de l’patruj’ al la bonuloj.
Armeoj luktas sur la lim’, dekunu,
sen ĉes’ tumultas junular’ heroa
plenigi lokon de l’falintoj bravaj.
Kiu do diras, ke nun sangsoifa
frenezo dekumadas la nacion?
Ce metalbolo falas for skorio,
sed restas pure la metalo nobla.
Kaj eĉ se sangsoifaj estas ni,
kaj oni nin rigardas monstroj, - nur la
patrujo estu granda kaj libera! -

REKRUTOJ
Armilojn al ni, estron kaj armilojn!

ADAMO
Tre ĝuste! Nur armilojn vi deziras,
dum vi suferas tiel multan mankon,
la piedoj nudas, vestoj ĉifoniĝas,
sed ĉion gajnos vi per bajoneto.
Ĉar venkos vi. Popolo nevenkeblas.
Ĵus falis kap’ de unu generalo,
kiu ŝin lasis venki, komandante
soldatojn niajn.

POPOLAMASO
      Fi, la perfidulo!

ADAMO
Tre ĝusta vort’! Ne havas la popolo
trezoron krom la sango, kiun ĝi
kun tiel prodigema grandanimo
por la patruj’ oferas. Pri la sankta
trezoro de l’popol’ disponi kaj
la mondon ne konkeri povi estas
perfido!
(El inter la rekrutoj elpaŝas oficiro.)

LA OFICIRO
      Min sur lian lokon metu,
la honton mi delavos, civitan’.

ADAMO
Amik’, laŭdinda estas ĉi memfido,
sed la certigon pri l’plenum’ de l’vortoj
antaŭe sur la batalkamp’ akiru.

LA OFICIRO
Jen la certigo, en animo mia!
Kaj ja mi havas kapon eble pli
valoran ol la ĵus falinta.

ADAMO
      Kie
garantiul’, ke vi ĝin al mi portos
laŭ mia voko?

LA OFICIRO
      Kiu garantius
pli ol mi mem, taksanta vivon nulo?

ADAMO
La junular’ alie opinias.

LA OFICIRO
Mi laste vin alvokas, civitan’.

ADAMO
Paciencon, kaj vi trafos en la celon.

LA OFICIRO
Mi vidas, vi ne fidas min, do lernu
pli bone min prijuĝi, civitan’!
(Li pafas al si en la kapon.)

ADAMO
Domaĝe pri li! Kuglon malamikan
meritis li. Forportu lin, amikoj!
Ĝis la revido, post la venko!
(La rekrutoj formarŝas.)
Ho!
Se mi dividi povus vian sorton!
Sed por mi restas nur batal’, ne gloro,
ne malamik’, per kiu fali estas
honor’, sed kiu kun insido ŝtele
embuskas min kaj la patrujon sanktan.

POPOLAMASO
Lin montru fingre, kaj li mortos tuj!

ADAMO
Jam mortis, kiun mi surmontri povus.

POPOLAMASO
Kaj la suspektaj? Ciu suspektata
jam estas kulpa; lin brulstampis sento
popola, orakolo senerara!
La morton, morton al l’aristokratoj!
Ni iru, iru en prizonkavernojn!
Ni juĝu, sankta estas jug’ popola!
(La papolamaso ekiras en la prizonojn.)

ADAMO
Ne tie la danĝer’! La riglo fortas.
L’aero putra, mens- kaj muskol-murda
vin helpas! Lasu ilin. La perfido
altkape ridrikanas kaj akrigas
ponardon sur la benkoj de l’Konvento.

POPOLAMASO
Al la Konvento do! Ni ĝin ne kribris
sufiĉe! Sed ne! Tien poste! Nun
en la prizonojn por ekzerci nin!
Kaj vi, Danton, kolektu dume nomojn
de ĉiuj perfiduloj!
(La popalamaso minacante foriras. Dume kelkaj sanskulotoj trenas antaŭ la estradon junan markizon kaj Evan estiel ties fratinon.)

SANSKULOTO
      Jen ni portas
denove du aristokratojn junajn.
Vizaĝ’ fiera, blanka-luksa vesto
tre klare pruvas: ili estas kulpaj.

ADAMO
Ha, nobla par’! Alvenu, gejunuloj.

SANSKULOTO
Nun post la kamaradojn! Nin laboro
atendas tie, perfidulojn morto!
(La sanskulotoj foriras kun la cetera popolo, la gejunuloj paŝas sur la estradon. Ĉirkaŭ la estrado restas nur kelkaj burĝgvardianoj.)

ADAMO
Ne scias mi, de kie ĉi kunsento
al vi, sed mi vin savos danĝer-riske.

MARKIZO
Danton, se kulpis ni, patrujperfido
estus ne puni nin, se ni ne kulpis,
vian indulgon vantan ni ne volas.

ADAMO
Kiu do vi, spitanta al Danton?

MARKIZO
Markizo.

ADAMO
      Halt’! Ĉu vi ne scias, ke
titol’ ne estas plu krom civitano?

MARKIZO
Ne aŭdis mi, ke mia reĝ’ nuligis
titolojn.

ADAMO
      Ĉesu, frenezul’! Aliĝu
al la armeo - vin karier’ atendas.

MARKIZO
Mi, civitan’, ne havas la permeson
de l’reĝo paŝi en armeon fremdan.

ADAMO
Vi mortos do.

MARKIZO
      Nu, mortos unu plia
el mia familio por la reĝo.

ADAMO
Kial vi kuras morton blindaŭdace?

MARKIZO
Ĉu kredas vi, ke nur vi, popolanoj,
je ĉi privilegio nobla havas rajton?

ADAMO
Vi spitas? Ankaŭ mi vin spitos. Kiu
pli fortos? Mi vin savos malgraŭ vi.
Por tia karakter’ la pli trankvila
futuro, kie jam partipasioj
cindriĝis, dankos min. Burgĝvardianoj!
Al mia hejmo lin! Vi lin responsos.
(Kelkaj armitaj burĝgvardianoj foreskortas la markizon.)

EVA
Persiste, frat’!

MARKIZO
      Fratin’, vin gardu Dio! (For.)

EVA
Jen kap’ ne pli malbona ol Roland.

ADAMO
Ho milda lip’, ne tiel durajn vortojn!

EVA
Ne decas vort’ pli milda eŝafode.

ADAMO
Hida estrad’ - ĝi estas mia mondo.
Kiam vi ĝin surpaŝis, peco de
ĉielo kun vi alflugis, min enfermis.

EVA
La beston por ofero destinitan
la pastroj ne mokadis dum la vojo.

ADAMO
La oferaĵo, kredu, mi mem estas,
eĉ se envias multaj mian povon.
Senĝoje, disdegnante vivon-morton,
mi vidas mian tronon, kie oni
de mia flank’ forfalas tag’ post tago,
kaj mi atendas veni mian vicon.
Min inter sango la solec’ turmentas,
la sent’ mistera, kiel dolĉus ami.
Virino, se vi sole unu tagon
instruus min pri tiu ĉielscienco,
la postan tagon mi trankvile klinus
jam mian kapon sub la gilotinon.

EVA
Ĉu ami’ povus vi en ĉi teruro?
Ne retimigas vin la konscienco?

ADAMO
La konscienc’ estas privilegio
de vulgaruloj. Kiun Fato gvidas,
tiu ne havas tempon disrigardi.
Ĉu vi jam aŭdis, ke ciklono haltis,
ĉar febla roz’ al ĝia voj’ kliniĝis?
Kaj kiu troaŭdacus juĝi homon
de viv’ publika? Kiu vidus la
fadenojn, kiuj sur ties scenejo
movadas iun Brutus, Catilina?
Aŭ oni kredas, ke la hom’ de famo
jam ĉesis esti hom’ kaj iĝis tia
estaĵo supertera, kiun tute
ne interesas plu cent disdegnataj
rilatoj etaj, zorgoj ĉiutagaj?
Ne kredu! Ve, la koro batas ankaŭ
sur trono, kaj se amatinon havis
Cezar’, lin tiu eble konis nur
boneta knabo kaj eĉ ne konjektis,
ke l’mondo timas lin kaj de li tremas.
Sed se jam tiel estas, diru, diru,
kial do vi ne povus ami min?
Estas dirite, ke la kor’ malamas
aŭ amas destinite jam de nasko.
Parencas vin, mi sentas, mia koro,
Ĉu ĝian voĉon, dam’, vi ne komprenus?

EVA
Eĉ se jes, vane. Vin alia Dio
gvidas, ol kiun en la kor’ mi portas,
do ni neniam povas nin kompreni.

ADAMO
Do lasu la ekstempajn idealojn,
kial oferi al ekzilitaj dioj.
Al la virino decas nur altaro
eterne juna - tio estas koro.

EVA
Eĉ forlasita altaro povas havi
martiron. Ho Danton, pli noble estas
ruinojn ŝirmi pietate ol
glori potencon nove estiĝintan,
kaj decas al virin’ ĉi alvokiĝo.

ADAMO
Ankoraŭ hom’ ne vidis min sentemi,
se vidus nun amiko, malamiko,
ke tiu viro, kiun sorto vipis
la mondon elpurigi uragane,
nun haltas sur la eŝafod’ por ami
ĉe knabinet’, kun larmo en l’okuloj,
li antaŭdirus, ke Danton falegos,
kaj ridus, kaj plu min neniu timus. -
Tamen, esperradion mi petegas.

EVA
Se via anim’ transtombe paciĝinte,
la sangan polvon de l’epok’ demetos,
eble… -

ADAMO
      Ne diru plu, knabin’, ne diru,
je tiu transa mondo mi ne kredas,
kun mia fat’ mi luktas senespere. -
(La popolamaso revenas sovaĝe kun sangaj armiloj, portante kelkajn sangajn kapojn sur lancoj. Kelkaj el ili tumultas sur la estradon.)

POPOLAMASO
Ni faris juston! Kia ras’ orgojla!

SANSKULOTO (Donante ringon al Danton.)
Jen ring’ sur la skabelon de l’patrujo!
En mian manon premis ĝin fiulo,
dum mi surkole tenis la tranĉilon.
Ĉi tiuj opinias nin rabistoj. -
He, ĉu vi vivas? Sekvu viajn fratojn!
(Li mortpikas Evan kaj ŝi falas malantaŭ la estradon.)

ADAMO (fermante mane okulojn siajn.)
Ve, fino! Kiu venkus ja la faton?

POPOLAMASO
Nun la Konventon! Civitan’, nin gvidu!
Ĉu l’perfidulajn nomojn vi kolektis?
(La popolo forlasas la estradon. Eva estiel ĉifonvesta ekscitita laboristino distingiĝas el la amaso, kaj, kun ponardo en unu mano, sanga kapo en la alia, ŝi kuras al Danon.)

EVA
Danton, ĉi konspiranton alrigardu!
Li volis murdi vin, kaj lin mi murdis.

ADAMO
Se li en mia lok’ pli bone taŭgus,
malĝusta faro, se ne, faro ĝusta.

EVA
Do ĝusta! Kaj mi volas rekompencon:
pasigu kun mi nokton, granda viro!

ADAMO
Ho, kian simpation tia brusto,
kian teneron havas la tigrino?

EVA
Nu vere, civitan’, jam eĉ vi mem
aristokrato ŝajnas, bluasanga,
aŭ febre vi deliras romantikon?
Vi estas viro, mi virin’ kaj juna.
Admiro tiras min al vi, grandulo!

ADAMO (Flanken.)
Horore mi deturnas la okulojn,
ne eltenante la fantasmon monstran.
Mirinda simileco! Kiu vidis
angelon kaj revidis lin falinta,
nur tiu vidis eble ion tian.
La samaj trajtoj kaj statur’ kaj voĉo,
kaj ĉio, sole eta bagatelo,
mi eĉ ne povas diri, kio mankas,
kaj kiel ŝanĝis ŝin la tuto! Tiun
la nimbo ŝirmis nehavebla, kaj de
ĉi tiu min inferhaladz’ fornaŭzas.

EVA
Kion murmuras vi?

ADAMO
      Mi kalkuladas,
virin’, ke noktojn mi ne havas tiom,
kiom da perfiduloj la patrujo.

POPOLAMASO
Ek do, al la Konvent’! Nur nomu ilin!
(Dume Robespierre, Saint-Just kaj aliaj konventanoj venas kun nova popolamaso kaj stariĝas sur improvizita estrado.)

SAINT-JUST
Ĉu nomus li, ilia ĉefkomplico?
(La popolo muĝas.)

ADAMO
Akuzi vi kuraĝas min, Saint-Just,
nescie, kiel forta estas mi?

SAINT-JUST
Vi estis tia, jes, en la popolo,
sed saĝa la popol’, ĝi vin ekkonis,
kaj nun sankcios la konvent-verdikton.

ADAMO
Krom la popolo mi juĝiston pri mi
ne konas, kaj ĝi certe min amikas.
(La popolo ree muĝas.)

SAINT-JUST
Amikas vin la patrujmalamikoj!
Super vi juĝos la popol’ majesta.
Vin, perfidul’, mi antaŭ ĝi akuzas
pri la defraŭdo de havaĵoj ŝtataj,
pri simpatio al aristokratoj,
pri aspirado je potenc’ tirana!

ADAMO
Saint-Just, vin gardu, mi fortondras vin!
Kalumniant’!

ROBESPIERRE
      Ne lasu lin paroli!
Vi scias, lia lang’ serpente glitas.
Lin kaptu en la nomo de l’libero!
(Oni ĉirkaŭfermas kaj kaptas lin.)

POPOLAMASO
Ne aŭdu, ni ne aŭdu, li pereu!

ADAMO
Ne aŭdu do, sed ankaŭ mi ne aŭdu
la fiakuzon. Ni ne venkos nin
per vortoj. Nek per ago vi min venkis,
Robespierre, vi nur antaŭis min,
jen ĉio, do pri ĝi ne fanfaronu!
Armilojn mi demetas mem - sufiĉe!
Sed jen mi vin alvokas: sekvu min
en tri monatoj sur ĉi sama vojo!
Buĉisto, lertu! Vi giganton hakas!
(Li klinas sian kapon sub la gilotinon.)