1537

169.

1537. január 8., Süly

SZALAY JÁNOS - NÁDASDY TAMÁSNAK

AZ IRAT: A: OL MKA Nádasdy cs. Miss. (E 185) 34. cs. p. 44-45.

Papírfelzetes gyűrűs zárópecséttel.

TARTALMA: Boltos Mátyás hírei: Déva Maylád kezébe került, Tokaj ostromára Erdélyből sereg érkezik. Pöstyéni és Fráter György Kassán vannak, a polgárok fegyvereit összegyűjtötték. - Török Bálint János király oldalára állt, jutalma: Debrecen, Hunyad, négy dunántúli vármegye. - Boltos török támadást vár, de véleménye szerint Buda nem jutna a törökök kezére. Szalay úgy véli, Budát csak I. Ferdinánd segítségével lehetne megtartani.

[Címzés a levél külzetén:] Magnifico domino Thome de Nadasd magistro thavernicorum et consiliario regie Maiestatis etc. domino et fratri observando.

Magnifice domine et frater observande, salutem et servitii commendationem. Eadem die, quo V. Magn. ab hinc solvit, venit ad nos Mathias Boltos, a quo famas ac rumores percunctati inter cetera rogitavimus de D^no Maÿlath, qui dixit eundem secunda fore sanitate, et dixit, ut castrum Deva iam hactenus est in manibus eius situm, ac ut e Transsilvania tres milli pedites pixidarii ad obsedendum castrum Tokaÿ egrediunt, et testabatur Deum celestem, ut prope diem potest expugnari, quoniam omnia ingenia, que necessaria fuere ad fortallitium[!], quod contra castrum est extructum sunt locata. Cum autem inter hec et de statu Casse percunctaremur et de monaco illo albo¹, dixit, ut idem monacus una cum D^no Pesthÿenÿ sunt in civitate Cassa, et dixit nihil prede illic abegisse, preter unam domum et unam subam Dⁿⁱ Seredÿ raptam, sed post et illam recuperatam alliasque [!] res ipsius Dⁿⁱ Seredÿ, que in ladulis erant site sub sigillo, ad Ioannem regem miserunt, et dixit omnia arma civium in civitate existentum[!] ac alliorum [!] quorumpiam acceperunt, nullum enim genus armorum apud illos manere permiserunt, sed in domum civitatis warashaza vocatam collocarunt, et ex alliis[!] civitatibus, que vicine sunt eedem civitati, de omnibus iam et singulis due persone apud monacum fuere, et hoc modo locutus est idem Mathias Boltos, quod intelligunt, quod ab hinc aliqui suppetie presto erunt, sed vane, quoniam inter hec ipse monacus adeo non quiescit, donec ipsas civitates ad suas manus astringit. Et de D^no Valentino Tewrek percunctati sumus, et dicit Ioanni se adhesisse, et Ioannes rex illi Hwnÿad ac Debreczen dedit. Hec certo se facere dixit, et dicit, quod idem Ioannes comitatus Baronÿa, Tholna, Somogÿ ac comitatum Alberegallis[!] illi Valentino possidendos dedit, talli[!] tamen sub causa, ut idem Valentinus iuxta suam velle omnes hos comitatus, quandocumque sibi placeat, libere dicari possit, ac illis omnibus est commissum, ut quandocunque idem D. Valentinus diceret et dicet, mox tam equites, quam pedestres, quocunque illos ducere vellet atque vult, parati sint. Dum autem omnia hec inquisivissemus, inter cetera Turcam inquisivimus, si egredi vult nec ne, et dixit, ut sicut certum est Deus in celis esse, sic certum est eum egredi. Iterum de statu Bude illum inquisivimus, si in egressu Turcice gentis ipsa civitas ad manus ipsarum dabitur nec ne, et dixit, non. Ad hec nos illi respondimus ipsos non suficeri[!], ut adversus Turcam ipsa civitas reservetur per ipsos, nisi auxilio domini nostri et equalitate omnium partium. Cum hec dixissemus, videbatur nobis, ac si eius animum mira quadam voluptate afficissemus. Cum adhuc percunctationibus instaremus, inquisivimus illum, quo nam Turca se vellet diflecti, et dixit Moraviam et regnum Cheh, et ad hec respondimus illi, quod ipse Ioannes in egressione exercitus Turcorum nil letetur, quoniam ipse adversus Turcam Budam reservare non potest, et facilime expugnabit Turca eandem civitatem. Cum autem id Ioannes cum Turca oculatim erit, mox vita fungetur et prevalitur, nec enim ipsa civitas per eum defendi poterit, nisi auxilio domini nostri clementissimi ac equalitate utrarumque partium, et hiis verbis sumus usi in eum exempla ipsi obiciendo, quod Ibraÿm passa² quam charus illi fuit[?], et ubique sui instar videlicet cesaris precipiebat, et eum occidit, ac alliud [!], quod ipsi Turci ab originibus eorum perpetuo hiis versutiis sunt freti ac usi, uti regna christianorum, et precipue Grecorum, quod maxima eius pars est, tallibus[!] machinis et dolositatibus sibi vendicarunt. Cum hec ipsi retullissemus, mox oculos lacrimis suffusos habendo, nullum amplius quodvis verbum ab eo accipere potuimus, sed se fixit iturum, ac ut socios eum expectantes haberet, et ob id plura loqui non posse dixit. Idcirco Dⁿⁱ V^re Magn^ce ea de re ea significavimus, ut eadem, si qua in hiis placerent, eidem, S^e M^ti ceterisque dominis tractando obiciat, quid sit de hiis S^e M^ti ac ceteris dominis sentiendum. Reliquum est, valere eandem optamus. Ex Sÿwl³ feria secunda post festum Trium Regum, anno 1537.

Ioannes Zalay
comes Posoniensis etc.

1. Fráter György
2. Ibrahim pasa nagyvezírt 1536. március 15-én gyilkoltatta meg a szultán.
3. Süly, Pozsony vármegyében.

170.

[1537. január 26.¹]

BAKICS PÁL - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 30. Fol. 62.

TARTALMA: Bakics Pál panaszkodik a királynak, hogy Török Bálint elpusztította a birtokait, majd Pápára vonult vissza. Török Bálintnak már háromezer katonája van, s kihirdette, hogy aki Bakics pártján harcol, annak házát felégeti, feleségét, gyermekeit megöli.- Bakics katonákat és élelmiszert kér Győr védelmére. - Zay Ferencet, akinek hűségéről megbizonyosodott, a királyhoz küldte.

Sacra regia Maiestas, domine
domine michi clementissime

Post fidelium servitiorum meorum humillimam commendationem. Spero eadem non latere Valentinus Therek quanta dampna michi, et servitoribus meis igne et preda intullit, quandam enim curiam unacum oppido, in quo certos militares viros condescendi fecere, que bona felicis memorie rex Ludovicus michi contullerat, unacum allodiatura mea et servitorum meorum igni dedit, universorum etiam colonorum tum meorum, tum aliorum fidelium M^tis V^re bona et res, que offendi, in predam et spolium dedit, sic tandem in Papam se contullit, ubi in dies exercitum suum augmentat, ubi et nunc usque ad tria milia viros militares haberet, expectando etiam dietim maius subsidium a Ioanne rege proclamare etiam facit ubique, ut quicunque me serviret, domos huiusmodi incendio, uxores et filios occidi facere vellet, unde iam nonnulli ex servitoribus meis errant. Quoniam enim M. V. nuper de subsidio Cassawÿensi aliquas gentes usque Iaurinum dederit, quos propter discessum ipsius Valentini movere nolui, nam si eas usque Iaurinum movissem, et abhinc iterum se alio contullissent, non comodum, sed dampnum maximum eidem V^re M^tis michi quoque et dedecus intullissem, eo ut omnes fideles huius terre a V^ra M^te magis alienarentur.

Suplico igitur M^ti V^re tanquam domino meo semper gratiosissimo, dignetur michi tantas dare gentes, quibus huiusmodi infidelem sew adversarium fidelium M^tis V^re removeri valeam unacum exercitus dominorum necnon Franciscum Nÿarÿ et Balthasar Banffÿ [- - -]pedites etiam unacum victualibus ad castrum Iauriensis conservandum, ex quo omnem decimam frugum castri et abstullit et pertinentias pro se occupavit, allodiaturam vero meam cremari fecit. Alias si M. V. hiis in tempore provideri neglexerit, extunc castrum Iauriense velit M. V. in manus suas accipere, ne in manus hostis per me incidat, que enim M. V. nunc repente duobus hominibus effici potest, non longe vix et deim efficiet.

Preterea misi erga M^tem V^ram Franciscum Zaÿ, quem fidelem V^re M^ti comperi, cuius detentio mihi quoque displicuit, nam que M^ti V^re est refferenda ex parte Valentini, prius ea M. V. intelligere potuisset, nisi detentus fuisset, quomodo ipse Valentinus Ioanni regi adesset, et quo apparatu molitur erga fideles M^tis V^re. Ob eadem gratiosam et velocem expecto de omnibus relationem.

Fidelis servitor V^re M^tis
Paulus Bakÿtth

1. A keltezést a levélnek a besorolás alapját képező időrendi sorban elfoglalt helye indokolja.

171.

1537. január 27., Kőszeg

BAKICS PÁL - TÖRÖK BÁLINTNAK

AZ IRAT: C: OL M. Kamara A. publ. (E 142) 38. Fasc. N. 30.

NYOMT. KIADÁSA: KÁROLYI, Török. In: TT 1897, p. 192-193.

TARTALMA: Bakics Pál viszautasítja Török Bálint vádjait, amelyek szerint ő áruló és török kém. Azt állítja, hogy Török Bálint mind II. Lajos királyt, mind Szapolyait, mind I. Ferdinánd királyt elárulta. Ezek után párbajra hívja.

172.

1537. február 5., Ozora

TÖRÖK BÁLINT - BAKICS PÁLNAK

AZ IRAT: A: OSZK Fol. Hung. 1628. Fol. 307-308.
C₁ : HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 30. Fol. 46-47.
C₂ : OL M. Kamara A. publ. (E 142) Fasc. 39. N. 30.

NYOMT. KIADÁSA: KÁROLYI, Török. In: TT 1879, p. 193-194.

TARTALMA: Közli, milyen feltételek mellett hajlandó párbajt vívni Bakics Pállal.

173.

1537. február 26., Sempte

THURZÓ ELEK - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 30. Fol. 102-103.

TARTALMA: Thurzó közli a királlyal, hogy a török tud az ellene tervezett hadjáratról. - Török Bálint elfoglalta Zala vármegyét, és azóta adóztatja. Bakics Pál nem kapta meg az ígért 600 lovast. Bánffy Boldizsár nem ment Bakics segítségére. Török Bálint a dunántúli vármegyék adójából fogadott csapatokkal sok kárt képes okozni.

Sacratissima Maiestas Regia
Domine clementissime

Premissa fidelium servitiorum meorum humillima commendatione. Scripsi ad M^tem V^ram iis diebus satis copiose de omnibus rebus occurrentibus, credo iam tandem litteras meas ad M^tem V^ram pervenisse. Nunc quoque idem per quottidianos exploratores et nuntios repetitur adversarium scilicet M^tis V^re intellecta hac expeditione sua, cuius fama viget ubique in Hungaria, ipse quoque unde quaque proclamato stipendio contrahere copias et eius animi esse, ut M^tis V^re conatus preveniat. Instruunt etiam et aptant naves suas nazadiste Turci, qui sunt Budę, ad invadendum partes illas Danubio adiacentes. Timeo arci Komaron et Iaurino, et ne victualia (cuius penuriam in arce Strigoniensi intelligo) intercipiantur. Nazadiste M^tis V^re centum hominum numerum non excedunt omnibus computatis, quum Turce et Rasciani ultra quam mille quingenti apud adversarios ad nauticam militiam esse dicuntur conscripti. Paucis tamen istis V^re M^tis nazadistis unde solutio fieri posset, nec pecunia est, nec modus. Intellexit etiam M. V., ut Valentinus Therek comitatum Zaladiensem occupaverit et exinde dice incumbat, certum est, quod obtulerit se Ioanni omnes illos comitatus ditioni illius subiecturus. Paulus Bakith nondum habuit illos sexcentos equites, quos per Austrie et provinciarum commissarios et consiliarios belli expediri debere a M^te V^ra intellexeram. Nondum tamen ab illis dominis commissariis intelligere potuimus, unde aut quando ii sexcenti equites expedirentur adiungerenturque Paulo Bakith, qui magnopere est ob non datum auxilium turbatus vitio, nisi per M^tem V^ram illi succurratur, queret omnes vias et modos, per quos rebus suis consulere possit. Balthasar Banffÿ, qui iuxta M^tis V^re cum illo factam ordinationem cum ducentis equitibus sese Paulo Bakÿth coniungere debebat, sedet domi sue, neque video illum vel saltem sexaginta equitum numerum habere, video omnes ferme subditos M^tis V^re esse attemtos, et eius esse intentiones, ut quisque in propriis sedibus maneat, et illi pareat, quem viderit in campo superiorem. Habiturus est Valentinus Therek ex dica illorum comitatuum ultra Danubium ad 60 millia florenorum, quibus quantum copiarum alere et quantum incommodi V^re M^ti inferre possit, M. V. poterit perpendere, hic ego post discessum M^tis V^re ultra ducentos equites meos ordinavi, et cum sexaginta aliis domini Strigoniensis equitibus ad huius regionis defensionem non expedivi, alium preterea neminem, ut in campum prodiret, cogere potui. [- - -]¹ Expecto certam M^tis V^re resolutionem et informationem, quid in premissis me agere, obmittere vel aggredi M. V. voluerit, cui fidelia servitia mea recommendo. Ex Sempthe, 26. die Februarii 1537.

fidelis servitor
Thwrzo

1. A nem közölt részek Podmaniczky Jánosra vonatkoznak.

174.

1537. február 26., Szombathely

BAKICS PÁL - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 30. Fol. 98-101.

TARTALMA: Bakics Pál hírül adja, hogy még nem kapta meg az ígért segítséget. Török Bálint hada növekszik, szabad nyereséget ígér a katonáknak. - Török Bálint I. János királytól 3000 lovas és 2000 gyalogos katona tartására kapott pénzt. Bakics kéri, hogy Ausztriából küldjön a király katonaságot Szombathelyre, s egy főemberét, akivel a teendőkről tárgyalhatna. - Lakot ellenségei ostromolják. - Bakics Pekry Lajossal tárgyalt, úgy véli, hűséges a királyhoz. - Tanácsot kér a Török Bálinttal vívandó párbajról.

Sacra Maiestas Regia
domine domine gratiosissime

Post fidelium ac perpetuorum servitiorum meique humillima commendatione. Hiis transactis temporibus hominem et familiarem suum R^dum D^num Paulum Bornemÿzza unacum litteris creditoriis ad me miserat, medio cuius pollicita erat, ut a provinciis V^re M^tis sexingentos levis armature equites, item ex dominis huius regni Hungarie D^num Balthasarem Banffÿ cum ducentis equitibus haberem, et ut hii usque ad XV. dies apud me ac in subsidium meum constituerentur. Ad hanc tamen horam, ne unicum quidem huiusmodi hominem V^re M^tis vidi, quod certe in detrimentum V^re M^tis ac provinciarum suarum cedit. Inimici enim V^re M^tis et presertim Valentinus Thewrek vigilant, et non torpent. Dictus Valentinus de hora ad horam se augmentat, non mediocri cum sallario, quod a rege Ioanne habet ubique etiam liberum lucrum proclamare facit, ut qui penes eum insurgere possent, insurgerent. Quicquid enim lucri habere possent, id omne ipsis concederetur. Universos etiam ex ista parte Danubii existentes connumerare facit, ac super quoslibet novem homines decuriones sive prefectos elegit ac constituit tali conditione, ut dum iusserit, universi arma summant ac castra moveant. Preterea rex Ioannes tria millia equitum similiter et duo millia peditum opilionum, quos haÿdw vocant, lanceans[!] gerentes ordinavit, insuper ex civitatibus Alba Regia, Quinqueecclesiis aliisque habundanter pixidarios habere potest. Iam etiam sibi tria ingenia sive bombarde maiores, murifrage, similiter et quatuor maiores ad dirimenda superiora parcia[!] menie ac ad rura a parte, ipsi ad castrum suum Ozora dictum misse sunt. Fertur etiam rumor, ut a Thurcis naves leniores nazhad dicte sibi ordinate sunt. Aiunt etiam, ut partes istas, que ad regnum Hungarie spectant, occupare ac imperio sui principis subicere studet et conatur. Et ut in quodam loco, qui ipsi visum fuerit, pedites suos ad expugnandum relinquere (omnes tamen amici mei intimant, ut antea Iaurinum cum illis obsidere), equites autem suos ad depopulandam Austriam mittere illinc vult. Necessarium igitur est, ut universi et equites et pedites, qui in Austria habentur, solutione habita, ut huc statim Sabariam mittantur, nullo enim loco melior, quam Sabaria est ad defensionem provinciarum V^re M^tis aptiores esse valent. Hic enim neque ab aliqua inopinata hostium invasione timendum est, et quocunque tempore V. M. ad gentes illas necessitatem habuerit, eas in opportuno loco habebit, mittique eo, quo necessarii erunt. Possunt victualia etiam in istis partibus, iusto levique pretio, comparantur, et fluvius Raba dictus tribus abhinc miliaribus distat, per quem non admodum defacili aliquis inimicorum transire valet. Rem enim ad eam bonam ego explorationem teneo, per quam premissam meam sententiam animus inimicorum frangi potest. Committat igitur V. M. ne milites conducti gratis sallarium habeant. Imo, ut servitia eorum utatur, quantum enim ad me attinet, hac in re tardare nollem. Nam, quam dicam comitatuum V. M. connumerare fecit, pecuniam illius dice Valentinus Thewrek exigit. Quam rem, cum hominibus V^re M^tis ab eo prohibere vellem, potest etiam V. M. hominem suum ad nos mittere et ordinare, qui prefatam pecuniam dice ad manus V^re M^tis excipiat. Chamera enim Hungarica nunc vana et frivola est, ego etiam quantum personam meam attinet, nec apud Hungarie Cameram, nec apud eiusdem dominos, quicpiam actionis habere volo.¹ Attamen ob eam rem, quam a D^no Nicolao Iurissÿth accepi, V^re M^ti fideliter servire cupio, recordetur tamen V. M. me a quinque annis solutionem non habuisse. Supplico igitur V^re M^ti humillime, dignetur ex innata sua clementia unum hominem, qui mecum rationem ponat, ordinare, et si V^re M^ti servitia mea necessaria sunt, V. M. deliberet, ad que secundum iussa V^re M^ti ego paratus sum, nisi pretium et sallarium sive solutionem a V^ra M^te habeam. Ab Hungaris enim nullum amplius sallarium habere volo, etiam si ad unum equum centum florenos michi promitterentur. Sepius etiam V^re M^ti significavi, ut quoad Valentinus Thewrek castrum Papa vocatum possideret, multa illinc provincias V^re M^tis dampna sustinere. Obtineo nunc dampna et nocumenta bonorum meorum, que solum in illis bonis per serenissimum condam principem, regem Ludovicum etc. felicis memorie collatorum, per adversarium penitus desolatorum sustinerim, licet non modica et in aliis passus sim, et nunc enim castrum meum Laak dictum per homines adversarii obsidetur. De premissis omnibus a V^ra M^te relationem optimam et gratiosam exspecto. Ceterum D. Ludovicus Pewkrÿ adhuc in bona fidelitate erga V^ram M^tem est, multa enim cum ipso tractavi, eumque ad ea verba, que michi D. Nicolaus Iurissith locutus est sustinui ac servavi. Aliqui tamen domini ex Hungaris iactant se, qualiter V. M. D^num Ioannem Kaczianner cum suo exercitu adversus ipsum Pewkrÿ et non Thurcam expedisset misissetque. Sciat tamen V. M., quod ipse Ludovicus plus V^re M^ti quam omnes alii domini Hungari hoc tempore servire potest. Ceterum et ea, que ego ad Valentinum Thewrek similiter et ipse, que ad me scripserat, V. M. bene cognovit, ubi ipse ad Ioannem eiusque locumtenentem et dominos electos sive protonotarios commiserat, nullatenus michi videtur, si tamen certamen duelli assummere in propria sua mecum persona vult, prout et autem, ita, et nunc cum eo certare promptus sum, ut tamen promisi dictitavi iurium eius. Michi iam non placet, uti autem et antea. Ita et modo V^re M^ti supplico, ut quid in eo negotio agendum sit, V. M. me instruat ac edoceat. Superest V^ram M^tem ad multa tempora felicissimam valere cupio, cui me et servitia semper fidelia summe commendo. Ex Sabaria, feria secunda post dominicam Reminiscere anno Domini 1537.

Eiusdem V^re Ss^me M^tis

servitor fidelis
Paulus Bakÿth etc.

1. Ezt követően áthúzva: Recordetur.

175.

1537. március 16., Ozorai vár

TÖRÖK BÁLINT - THURZÓ ELEKNEK

AZ IRAT: C₁ : HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 30. Fol. 55.
C₂ : HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 30. Fol. 57.
C₃ : OSZK Fol. Hung. 1628. Fol. 238.

TARTALMA: Török Bálint közli, milyen feltételekkel vívhat párbajt Bakics Pállal.

[C₁ külzetén:] Exemplum litterarum Valentini Therek ad dominum locumtenentem datarum

Spectabilis et magnifice domine tanquam pater observandissime, salutem ac servitii nostri commendationem. D^nem V^ram Magn^cam meminisse arbitramur, non amicus ille noster Paulus Bakÿth quam enormes turpesque¹ dederit litteras, ad quas etiam quam dederimus relationem et hoc eidem Dⁿⁱ V^re Magn^ce notam esse credimus. Inter alia dederamus illi relationem, ut nos regia M. dominus noster clementissimus ante debitam iuris revisionem iuxta illius Bakÿth optatum duello nos admitteret, quod si eius M. ita consentire nollet, extunc quattuor dominos, qui interessent, quintum vero, qui in persona S^e M^tis iudicio presideret, dare et concedere dignaretur. Ad hoc idem illum miserorum omnium miserimum consultaveramus. Quo et ipse² ab eius M^te quattuor dominos Hungaros, qui interessent, quintum vero, qui in persona eius M^{tis 3} presideret, peteret, et hii decem domini prescripti locum et diem prefigentes quicquid iure comperissent. Ille non amicus noster unum sotular⁴ papireum non esset laceraturus, donec a nobis relationem non haberet, quia que ipse contra nos scripsit, in hiis falsum nobis fecit. Nos autem inter cetera ipsi rescripseramus, ut quamcunque relationem domimus noster clementissimus super hoc ipso negotio daturus esset, Dⁿⁱ V^{re 5}, veluti regio locumtenenti significaremus et relationem ipsam ipse apud D^nem V^{ram 6} inveniret, ob hoc nos Egr^um D^num Mathiam Baranÿaÿ, ad S^am M^tem expediveramus et transmiseramus, per quem M^ti S^e supplicavimus, M. vero regia S. non admisit, ut ante debitam iuris revisionem duello cum illo decertaremus, verum concessit quattuor dominos, qui iudicio interessent, quintum vero, qui in persona eius M^tis presideret, generose concedere et dare dignata extitit, quos in dies expectamus. Super hoc V^ram Magn^cam D^nem uti dominum et puerum⁷ rogamus, significet eadem hec prefato non amico nostro, ut et ipse habeat de hoc ipso negotio curam. Et dum domini, quos Dominus noster clementissimus deputaverit, aderunt, D^nes V^re unacum illis deputent diem et locum, et dum aderunt, una agnoscent eedem auxilio Dei omnipotentis probos nos esse, videbunt et contra illum honorem nostrum defensurum. Eandem Deus servet⁸ pro voto felicem⁹, cui unice servitia nostra offerimus¹⁰. Ex castro nostro Ozora, feria sexta post¹¹ Beati Gregorii Pape, anno¹² 1537¹³.

Valentinus Therek¹⁴
de Ennÿng etc.

1. C₂ : turpesque ad nos
2. C₂ : ipse apud pristinum dominum nostrum clementissimum intercederet, quo etiam ipse ab
3. C₂ : M^tis iudicio
4. rotular helyett
5. C₂ : Magn^ca
6. C₂ : V^ram Magn^cam D^nem
7. C₂ : Dominum et patrem
8. C₂ : conservet
9. C₂ : felici
10. C₂ : conferimus
11. C₂ : post festum
12. C₂ : anno Domini
13. C₂ : servus tuus et filius ancille tue
14. C₂ : Thewrekh

176.

1537. március 16., Ozorai vár

TÖRÖK BÁLINT - THURZÓ ELEKNEK

AZ IRAT: C: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 30 Fol. 56.

TARTALMA: Szapolyai elfoglalta Tokaj várát. Udvarába érkezett I. Ferdinánd király és a moldvai vajda követe. A törökök a németek ellen akarnak vonulni. Török Bálint érezteti, hogy vezetésével ez sikerrel járna.

Spectabilis et magnifice domine et tanquam pater observandissime, salutem et servitii nostri commendationem. Nova, que Spect^li Magn^ce Dⁿⁱ V^re scribere possemus, non habemus exceptoque arx Thokaÿ per regiam M^tem dominum nostrum clementissimum expugnatum est et captum, id quod et magnificentie V^re notum esse arbitramur. Expedivit autem S. M. gentes suas subtus castellum Kÿncz¹, qui etiam ipsius Seredÿ esse dicitur. Ignoramus preterea, an Dⁿⁱ V^re Magn^ce constet. Novissime quoque advenit orator pristini domini nostri clementissimi domini regis Ferdinandi ad modernum dominum nostrum clementissimum. Venerat autem et legatus waÿwode Moldaviensis, cum quo S. M. Egr^um Ioannem Zalanczÿ intromisit. Rogamus et nos D^nem V^ram Magn^cam, velit ipsa quoque nova, si que habet, scitu digna nobiscum participare. Intelligimus preterea Turcos quoque summo desiderio partes Germanie, si ductorem haberent, invadere velle. Non ignorat autem D. V. Magn. nos optime partes illas novisse posseque nos, si vellemus, lepores Germanie fugaces demonstrare, sed nos eidem consulimus, ut precare debeatis, nam et nos Deo annunente fortassis elatione ducemur veremurque, ne inter duos litigantes tertius gaudeat. Veremur et hoc, ne multi ex electuario domini compatris nostri pan Ioseph dicti manducent cervisiamque ad electuarium potare debeant. Ignoscat autem D. V. Magn. nobis, hec nostra scripta non enim possumus nos continere, quin ioco aliquo ipsam oblectemus, cui nos et servitia nostra commendamus. Commendet item et ipsa servitia nostra reverendissimo domino Strigoniensi uti domino et patri nostro, D^nis Gerendÿ et fratribus nostris Marco et Stephano Pemflinger ac Francisco Nÿarÿ, que pro suo voto feliciter valeat. Ex arce nostra Ozora, feria sexta proxima post dominicam Letare, anno Domini 1537.

Valentinus Therek
de Ennÿng etc.

1. Gönc (Abaúj m.)

177.

1537. április 14., Szombathely

BAKICS PÁL - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 30. Fol. 37-39.

TARTALMA: Kevés katonájával megvédte négy dunántúli vármegye nagy részét. Panaszkodik, hogy a magyar uraktól nem kap támogatást, sőt, Thurzó Elek Bánffy Boldizsárt lebeszélte arról, hogy segítséget nyújtson neki. Fizetést kér, mert négy helyen kell katonákat tartania, és ez egyre többe kerül. - Török Bálint nem akar fegyverszünetet kötni.

Sacra Maiestas Regia, domine
domine semper clementissime

Post fidelium ac perpetuorum servitiorum meique humillimam commendationem. Sepius iam V^re M^ti aggravamina et ingentes perturbationes meas tum scriptis et per nuntios, tum etiam proprio sermone V^re M^ti enodavi semper ab ipsa gratiose consolatus et firmatus. Exercitum levis armature ex Austria demissum (quantus enim est) suscepi, cuius numerus, uti V. M. a belli consiliariis pro tunc Wienne constitutis percepit, adhuc completus non est. Nichilominus cum hominibus meis et dicto exiguo exercitu id egi, ut comitatus hos, Soproniensis scilicet, Posoniensis, Castriferrei ac Iauriensis maiorem partem (nonnullas enim possessiones Valentinus Therek ad arcem Papa occupavit) V^re M^ti sustinui et conservavi, quos etiam si cura adhibita studiumque non fuisset, Valentinus sicuti et alios a V^ra M^te alienasset et avocasset. Gratiosissime domine, ego omnes dominos Hungaros exquisivi, ac ex gratia V^re M^tis universos pro ferendo michi auxilio adversus Valentinum, qui non meus, sed V^re M^tis inimicus est, hortatus sum. Nullus tamen eorum fuit, qui solum auxilio unius hominis adversus dictum hostem michi fuisset. Taceo de aliquo alio maiori auxilio, quamvis post V^ram M^tem omnibus sat, fideliter servivi et imprimis domino comite Alexio locumtenenti V^re M^tis cum corpore ac substantia expensisque proba exibui[!] servitia. Ipse tamen dominus comes non ut e diverso mihi auxilio fuisset, imo auxilium V^re M^tis penes me electum Balthasarem scilicet Banffÿ aliquot vicibus ad se vocavit mandavitque, ne cum suo exercitu ad me veniret. Iam V. M. satis premeditare posset, qualem enim locumtenentem in regno Hungarie habet. Ab illo omnium vilissimo homine Podmanÿczkÿ defendere se nequit, qui tantummodo ducentos aut trecentos miseros rusticos contra ipsum commovit, dudum V. M. hac in re providentiam facere curareque debebat. Verendum enim est, ne V. M. per illum locumtenentem plus amissura, quam obtentura sit, uti hucusque et contigit. Habet enim studio et opere ipsius V. M. quam plurimas obtrectationes. Aiunt etiam dominum per eius officiales et vicegerentes cognosci, cum autem viderim nullam fidelem V^re M^tis in hoc regno Hungarie esse, et me ac universis derelictum senserim, receperam me ad D^num Leonardum a Vels, supremum in hoc regno capitaneum, cui omnia dampna et incommoda V^re M^tis aperui, que ad hanc diem contigere et in futurum adhuc timenda sunt, sed ipse simili modo nil loci narrationibus meis adhibendis aut curandis suum presumptum iter profectus et ad huc ignoro, quo sopore obvolutus, ita torpeus iacet, nil contra adversarios V^re M^tis expediendo. Si voluisset, tanto tempore facillime Valentinum Therek ex iis partibus et provinciis locisque depellere potuisset. Aliquorum etiam mensium sallaria, que Valentinus Therek in aliquot comitatibus pro se extorsit et adhuc indies extorquet, V^re M^ti preservare potuisset. Clementissime domine, Deum testor me V^re M^ti semper pro viribus et iuxta posse meum fideliter servivisse, iam omnia, que habui, consumpsi. Bona mea, que predecessores V^re M^tis michi contullerant, iam nunc Valentinus Therek occupat, castrum meum Laak a quo tempore expugnare facit, V. M. iam nosce[!]¹ potuit. Considerare ipsa potest, quales homines in servitio V^re M^tis sustinui, qui se tanto tempore in tam vili castro se bene tenentes defendunt ac sustentant. Aurum et argentum unacum vestimentis propriis et consortis etiam mee, que habui, iam ad sustentationem servitorum exposui, qui enim antea pro decem florenis me serviebat, illi hoc iam tempore florenos viginti aut triginta solvere cogor. Insuper, tanto tempore in quattuor locis, Iaurini, hic Sabarie, in Laak et Chokakew, quod, quia non longe ab Alba Regia est, non secus ac si in faucibus adversariorum staret, gentes in obsidione teneo. Id cuidam principi sileo, michi ad sustinendum tanto tempore sat erat. Supplico igitur V^re M^ti tanquam domino clementissimo humillime, dignetur ex innata sua clementia tum auxilio, tum solutione me iam penitus exhaustum providere, si enim me providere noluerit, servitores tenere in servitio eiusdem nequeo, hii enim, qui apud me sunt, quia plurima dampna post me sustinuere, adversarius enim, quia ei non favent, bona eorum penitus occupavit, vix cum exiguis bonis meis, que supersunt, contentari a me possent. Rursus igitur V^re M^ti humillime supplico, dignetur me tum auxilio et solutione, ut et servitoribus meis satisfacere queam, gratiose providere. A camera enim Hungarica V^re M^tis, ut et antea V^re M^ti exaravi, nil exspecto, nec volo. Si autem V. M. nec solutione, nec auxilio michi fieri vult, quia iam omnia, que habui, post V^ram M^tem amisi et in mendicum redactus sum, cum etiam sciam universos dominos Hungaros apud Ioannem regem negotia eorum ordinasse, supplico V^re M^ti humillime, dignetur michi gratiosam dare veniam, ut servitor Ioannes regis et ego efficiar, nunc enim, cum me illinc requirant et adinveniant, de facili et bono modo negotium meum illic ordinare possum. Studebo autem apud ipsum id efficere et excludere, ut nunquam, quoad vivam, adversus V^ram M^tem alicui serviam. Si igitur V. M. nullo auxilio michi fieri vult, rursus supplico, ne id a me abneget et renuet[!]², quid enim V^re M^ti prodest, et si in extremam deveniam paupertatem, quid autem et ego V^re M^ti profui, cum penitus exhaustus sim, ignoro. Gratiosam a V^ra M^te tanquam domino clementissimo ad presentes relationem exspecto. Ceterum D. Leonardus a Vels, quia ad ordinationem et institutum domini quondam Marci Penfflÿnger, qui iam miser obiit, inducias trium mensium a Valentino Therek adversario V^re M^tis petebat, magnam audaciam adversario prestitit, dicunt enim nunc eum in hoc se incitare[?]. Alemani, inquit, inducias a me petebant, ego tamen nolui. Opto V^ram M^tem ad multa tempora felicissimam valere, cui me et servitia semper fidelia unice commendo ac offero. Ex Sabaria, 14. die Aprilis, 1537.

Eiusdem V^re Ss^me M^tis

servitor fidelis
Paulus Bakÿth etc.

1. Helyesen: noscere
2. Helyesen: renuet

178.

[1537. április 29. előtt¹]

KRETSCHMER LŐRINC - ISMERETLENNEK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Misc. Fasc. 418. Fol. 232.

TARTALMA: Kéri a címzettet, járjon közben a királynál annak érdekében, hogy Török Bálint a fehérvári káptalan elfoglalt javait bocsássa vissza.

Reverendissime domine, domine et patrone mihi gratiossissime. Supplico V^re reverendissime Dⁿⁱ, dignetur eadem esse memor mei apud clementissimum regem meum me, ut S. M. dignetur generose sublevare ab eis miseriis meis, quas ego patior a tot annis, ne tanta media mihi semper sit laborandum, et precipue pro bonis et possessionibus ecclesie mee Albensis, que D. Valentinus Thereck contra ius divinum et humanum occupata tenet. Nam ego aliena non peto, sed peto ea, que sunt ecclesie mee. Iterum supplico, quibus possum precibus, dignetur V. reverendissima D. gratiose hec omnia apud M^tem S^am exequi, id, quod ego perpetuis officiis meis et servitiis apud eadem promereri contenta. V^re reverendissime Dⁿⁱ perpetuus servitor

Laurentius praepositus Albensis

1. Kretschmer Lőrinc 1537. április 29-én egy levelét Innsbruckból keltezi, mint a királyi gyermekek nevelője. Lásd ETE III. k. N. 176. p. 156-157. A levelet odautazása előtt írta, pontos dátuma bizonytalan.

179.

1537. május 7., Ptuj

BAKICS PÁL - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 30. Fol. 20.

TARTALMA: Bakics Katzianerrel akar találkozni. - Kétezer lovasra lenne szüksége Török Bálint legyőzésére. Erősítést kér, hogy Török Bálint várait, elsősorban Pápát elfoglalhassa. - Lakot ostromolja, de eddig bevennie nem sikerült. - Kéri a királyt, engedje meg neki, hogy Kápolnayt szolgálatába fogadhassa.

Sacra maiestas regia, domine
domine semper clementissime.

Post fidelium ac perpetuorum servitiorum meique humillimam commendationem. Acceptis et intellectis litteris V^re sacre M^tis illico et absque omni mora iter versus Pethovium arripui eam ob causam, ignorabam enim, utrum D. Ioannes Catzianer in Lublÿan an Sagrabie esset, quia hic locus tanquam medius est, cognoscerem. Iam sum hic cognovique D^num Ioannem in Lubÿan esse, ad quem dies et noctes iam festino. Hesterna tamen die eram personaliter cum D^no Ludovico Pewkrÿ, cui scripta voluntatemque ac mandatum V^re sacre M^tis secrete aperui. Dixit tamen D^num Ioannem vix unacum hussaronibus pecunia regnicolarum conductis tria millia equitum levis armature habere, et si autem plures essent, contra Thurcam necessarii essent, si et a D^no Ioanne tale responsum habuero. Ignoro, qualiter ego iuxta mandatum V^re sacre M^tis servitium exhibere, ac in commissione eiusdem pergere possim. Si tamen V. sacra M. (qua in re nil dubito) D^no Ioanni seriose ex parte duorum millium equitum michi, ut eorum capitaneus essem, dandorum iussit, credo eum ita acturum, clementissime tamen domine et domine, et si duo millia equitum istorum mecum sint, ut et dominis consiliariis bellicis Wiennam aperui, si Valentinum Therek et alios sibi adiunctos auxilio Dei in campo superare possemus, cum tanta autem gente, ut et V. sacra M. exarat, fieri potest. Non credo adversarium in campo conflictum nobis dare, sed aut Albam Regiam aut Budam cum gentibus suis se conferre sicque semper dampnum V^re sacre M^ti ac subditis eiusdem inferre posse. Meum tamen consilium esset, ut huiusmodi equitatui pedites et bombarde darentur adiungerenturque expugnatis enim fortalitiis, et presertim ac primo castra Papa (quod coram V^ra M^te sacra stat, et unde comitatus occupat dicatque ac alia plura dampna infert) adversarius hoc pacto post tergum et in longinquum poneretur, nunquam etiam tandem ita si instruere posset, quin non manifestaretur. Quoad tamen in manu habet, semper dampna infert, una enim noctium fugit sicque exitus eius cognoscitur, dum iam depredationes et alia incommoda perpetravit. Supplico igitur V^re sacre M^ti, dignetur rem ad hanc curam gerere dominisque commissariis bellicis iubere, ut quoad ego a D^no Catzianer revertar, pedites et bombardas instruant, et ut documentum V^re sacre M^tis Wienne reperire possim, annuentia enim divina expugnato Papa et alia fortalitia sua obtinere poterimus, ac tandem ubicunque necessarium fuerit (semoto hoste qui, quasi coram ipsa est) sive contra Thurcas, sive alios adversarios V^re M^tis sacre gratum servitium exhibere poterimus, quoad tamen adversarius expugnatis suis fortalitiis, que coram V^ra M^te sacra stant, non removebatuur, ignoro, qualiter V^re M^ti sacre servire possimus, post tergum enim adversarius relinquendus non esset. Ex parte castri mei Laak V^re sacre M^ti istud scribere possum, D. Ludovicus Pewkrÿ retulit michi castellanos suos non longe a dicto castro meo constitutos sibi exarasse, ut adversarii fossam castri lignis adimplevissent, et usque ad menia lignis erigere volebant, ex castro tamen igne posito universa ligna combusserunt sicque tunc adversarii nil eis nocere potuerunt. Nunc iam Monachus ille frater Georgius heremita ex fodinis fossores viginti quinque eo misit, et iam nunc una ex parte fodunt alia autem rursus fossam castri ligno, ut antea, adimplent, utcunque tamen mei se servient, si mature auxilium eis non feram, peribunt, quamvis D^num Pewkrÿ petii, mitteret, si possibile foret hominem suum, qui clamaret ad castrum, tenerent se humaniter, brevi enim auxiliarentur, quod credo, si fieri poterit, ipsum D^num Pewkrÿ acturum. Multum tamen timeo, ne castrum illud amittam, quod multum enim, multum, et quod supra, maius. Ceterum et D^num Franciscum Kapolnaÿ cum D^no Pewkrÿ inveni, qui michi maximas querelas gravesque fecit, per V^ram M^tem sacram a duobus annis et medio, nil ipsi datum esse, similiter et ad me gravissime conquestus est, inquiendo medio mei se V^re sacre M^tis ordinatum nilque ipsi datum esse, adeo autem tempore habuit trecentos vel paulo plures equites, quia tamen iam multum oppressus miserosque factus est, servitores sui aliquot eum deseruere, licet et nunc habet ducentos equites, quos optimis et pulchris verbis retinuit. Supplico igitur V^re M^ti sacre humillime, dignetur et de preteritis servitiis ipsi gratiose providere ordinemque secum facere, ut sub capitaneatu meo sit, plus enim sub meo capitaneatu, quam alterius alicuius permanere vellet. Si autem V. M. sacra eum provideret, rursus equites sat conducere sibimet posset, huiusmodi enim homines servitores plurimum eum amant. Responsum tum de negotio Dⁿⁱ Kapolnaÿ, tum de aliis universis premissis gratiosum a V^ra sacra M^te exspecto. Superest, opto V^ram sacram M^tem ad multa tempora felicissima valere, cui me et servitia semper fidelia unice commendo. Ex Pethovio, 7. die mensis Maii, anno Domini 1537.

Eiusdem V^re sacre M^tis

servitor fidelis
Paulus Bakÿth etc.

180.

[1537. május 21. után]

PEREGI ALBERT - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: Lappang.

NYOMT. KIADÁSA: SCHULLER, Beiträge. 1900. 29. Bd 3. H. N. 220. p. 604-605.

TARTALMA: Peregi Albert jelenti a királynak, hogy Pemfflinger István 1537. május 21-én meghalt. Felesége Rajky Istvánt Török Bálinthoz küldte, hogy Diósgyőr várát a Szapolyai-pártiaktól védje meg. Rajky, miután beszélt Török Bálinttal, visszatért a várba.

181.

1537. június 3., Bécs

BAKICS PÁL - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 31. Fol. 7-9.

TARTALMA: Segítséget kér Győrbe, mert a város súlyos helyzetben van. - Lovasainak zsoldját sürgeti. - Fél, hogy Szentmárton, Veszprém, Tihany és más erősségek is elvesznek. - Pénzt kér, mert ő maga annyira kimerült, hogy nem képes a katonákat tovább fizetni. - A király seregében szolgál 50 lóval egy Józsa Farkas nevű nemes, akiről Török Bálint három foglyulejtett szervitora azt állította, hogy Török Bálint kémje. El kellene fogni, és meg kellene büntetni. Birtokait magának kéri. - Az emberek csodálkoznak, hogy Török Bálint Pápáról kiindulva elfoglalta a dunántúli vármegyéket és Ausztriába is beküldi csapatait.

Sacra Maiestas regia, domine
domine semper clementissime

Post fidelium ac perpetuorum servitiorum meique humillimam commendationem. Sepissime iam V^re sacrae M^ti aperui, qualiter negotium Iaurini sit, ad quod ut V. sacra M. mature curaret aliquasque gentes in illud pro subsidio mitteret, supplicavi, cuius iam negotium uti sit, V. sacra M. intelligere potuit, prout iam et ex litteris dominorum consiliariorum lucidius cognoscere potest, antequam enim huc advenissem homines mei Iaurini existentes rem omnem dominis consiliariis bellicis aperuerant. Si igitur V. sacra M. ad eius provisionem mature non curaverit, (quamvis pedites Boemos et Hungaros, circiter trecentos in eo habeam) peribit, suffodere enim possunt. Videat igitur iam V.sacra M., si uni Valentino Therek concedere licitum sit, ut domum V^re sacrae M^tis expugnet, quam si obtinuerit, avertat tamen deus, in maximum dampnum verecundiamque V^re sacrae M^tis erit. Equites autem meos, qui illic sunt, putant conflictum cum hoste, dum sub Ianoshaza erat eduxeram illinc, qui iam vitiare nequeunt. Supplico igitur V^re sacrae M^ti, dignetur ad eius provisionem primo quoque tempore curare, si enim peribit illico castra, ut Sanctus Martinus, Wesprimium Tÿkoniumque et alia fortalitia a V^ra M^te sacra alienabuntur. Gentem autem hanc, quam in auxilium mei V. sacra M. gratiose dedit, dum vidissem cum eis alioquid grati servitii V^re sacrae M^tis exhibere posse, nunquam ad id inducere potui, ut aliquid ageretur, que si sub dominio meo ita fuisset, ut verba mea observasset, fortassis iam V^re sacrae M^tis fidelia et commoda servitia exhibere potuissem. Nunquam tamen gens illa voluit, sed semper, dum ad dominos regnicolas, dum consiliarios bellicos, aliquando autem ad D^num Caczianer tanquam eius supremum capitaneum rem omnem distulit, adversarius autem relationem non exspectat, sub interim quicquid agere potest, universa peragit. Habet enim apud se auxilium Ioannis, et universorum dominorum, qui ex ista parte Danubii sunt.

Si tamen gens ista, que penes me est, verba mea observabat, dum hostis sub Ianoshaza erat, potuisset cum eo auxilio divino ita agi, ut Iaurinum expugnare oblitus fuisset, quia tamen, ut praevisi, nil agere gens ista voluit, quid et ego egissem, ignoravi.

Ex parte etiam provisionis solutionisque michi fiende sepe V^re sacrae M^ti supplicavi, V. sacra M. universis aliis servitoribus suis, quibus a semet, quibus vero e regno solutionem facit, michi autem nullam, quia vero ego iam penitus defeci, una enim ebdomada ante festa natalia iam transacta, ad mille homines, equestris pedestrisque ordinis solutionem facere coactus sum, qua ex re in tantum deveni, ut amplius iam servitores tenere nequeam, tamen, V. sacra M. hussarones conducere facit, nonne melius est, ut hiis meis etiam solutio fiat qui ab antiquo V^re sacrae M^ti servirent, possum autem, et nunc tantum servire, ut tanta gens ipsis par aut similis. Supplico igitur V^re sacrae M^ti, ut et me tum provisione tum solutione ex innata sua clementia ne deferat, imo mature et me solutione provideat, ut enim praevisi, totaliter iam exhaustus fessusque sum.

Ceterum est in exercitu V^re sacrae M^tis, quem Austria contulit, quidam Wolffgangus Iosa nomine homo nobilis conditionis cum quinquaginta equitibus, dum autem aliquos tres servitores Valentini capti ad nos fuissent, in presentia dicti Wolffgangi retulerunt Valentinum Therek dixisse, ut solum ob eam causam Wolffgangum illum in exercitu V^re sacrae M^tis tenet, ut universa, que hic aguntur, tanquam explorator sibi intimet et perscribat, quamobrem puto iam illum Wolffgangum per dominos capitaneos captum esse, utqe talem hominem corrigi. Qui cum quoddam fortalitium vile Orozwar dictum, similiter et alia bona habeat, supplico V^re sacrae M^ti humillime, ne bona sua alicui conferat, imo ea, ex innata sua clementia, donet mihi et tribuat, rem autem hanc V^re sacrae M^ti ideo intimandum duxi, ut si puniretur, prout et punietur, si reus inventus fuerit, quem credo plus esse reum, contra innoxium nemini alteri, excepto me, V. sacra M. bona sua conferet, quod ne faciat V^re sacrae M^ti iterum atque iterum humillime supplico.

Ultimo quilibet hominum summa dicitur admiratione sic Valentinum ex unica Papa ita agere permitti, ex qua iam certos comitatus ab ista parte Danubii existentes a V^ra sacra M^te occupavit, inquiunt etiam hoc pacto statim inquit ex unica Papa et in pertinentias Austrie manum suam causa occupationis immittet. Superest, relationem a V^ra sacra M^te de premissis gratiosissimam expecto. Quam ad multa tempora bene valere cupio, et omni me et servitia semper fidelia unice commendo. Ex Wienna, 3. mensis Iunii. 1537.

Eiusdem V^re sacrae M^tis

servitor fidelis
Paulus Bakÿth etc.

Megjegyzés:
Bakics kérését nem teljesítette az uralkodó. A Győr vármegyei Gyömörőt, amelynek egy részét 1531-ben Józsa birtokolta (OL Conscr. port. E 158, T. XIX. Fol. 10.), 1549-ben Török János és Baracskay Pál nevén találjuk (Lásd 152 és MAKSAY, Birtokviszonyok. 2. k. p. 348.), Oroszvárt azonban 1549-ben is Józsa birtokaként vették számba. (MAKSAY, Birtokviszonyok. 2. k. p. 491.)

182.

1537. június 15., Szombathely

BAKICS PÁL - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 31. Fol. 45.

TARTALMA: A veszprémi püspök hírül adta, hogy Török Bálint katonái Veszprém városában vannak, el akarják foglalni a várat. A püspök katonai segítséget kér. - Bakics Pápa elfoglalását javasolja. - Tihanyt elfoglalták. Török Bálint Vázsonyt akarja megszerezni.

Sacra maiestas regia, domine
domine semper clementissime

Post fidelium ac perpetuorum servitiorum meique humillimam commendationem. Dominus prepositus Honthensis cum litteris credencitiis reverendissimi domini episcopi Wesprimiensis ad me reversus erat, qui nomine domini sui retulit aliquam partem gentium Valentini Therek studere, cum iam in civitate Wesprimiensi sint, ut castrum expugnent, cui si auxilium maturo tempore non feretur, peribit. Hac tamen de re plura V. sacra M. a dicto domino preposito cognoscet. Gentes mee proprie, quas habeo, Iaurini sunt, cogor enim illic eas tenere, nam et nuperrime non longe adversarius a Iaurino, ut expugnet, erat, sunt autem ad eam domum in propinquo Mathias Baranÿaÿ, Ioannes Podmanÿchkÿ et ex Chesnek Franciscus Repassÿ, item ex Papa [- -]¹ equites aliique servitores illius improbi hominis Valentini, a quibus domum Iauriensem multum formido. Dicunt etiam, ut et ex Buda, dum hostis vellet, navalem exercitum haberent. Quia autem gentes mee maiorem in partem Iaurini sint, hic autem cum exiguis sim, nil agere adversus hostem possum. Nam ne ex Sclavonia quidem e numero 2000 equitum plures preter Egr^os Casparem Dominith, qui cum centum, ac Paulum Rathkaÿ, qui cum sexaginta equitibus heri huc advenire videre potui, reliqui veniant ne, aut conducti sint, ignoro. Domini enim Magn^ci Moytre[?] Pethovie sunt, qui etiam, utrum huiusmodi equites conducant, an non, ut in et sub capitaneatum meum veniant, ignoro. Assumpsit tamen illic D. Zrinÿ pecuniam, quem etiam D. Ioannes Catzianer apud se detinuit, qua de re ea mihi scribenda sunt, quin video. Hic tamen preter dictis equites centum et sexaginta nullum et ne unicum quidem alium e numero 2000 equitum videre potui. Sacratissime tamen princeps, si sub dominio meo aliquem numerum gentium habuissem, ut enim previsi, meas tenere in Iaurino coactus sum, dudum iam sive caput amisissem, sive non, fortunam cum adversario expertus fuissem (prout et nunc, si hererem[?], et si sub Wesprimio sit, experiret). Credo autem, ut annuentia divina sinistre res mea non cessisset, imo dudum ex istis partibus hostem amovere potuissem. Quia tamen, ut sepissime V^re sacre M^ti declaravi, gentes iste, que hic sunt, nil agere voluere, nil et ego efficere potui, aliquam enim, ad dominum capitaneum eius aliquam autem huc et illuc com[ - - -]. Nihilominus tamen cum D^no Iulio Groff ac reliquis tractabo, si quid efficere potero, ut iam aliquid agerent. Supplico autem V^re sacre M^ti, defendat me, ne huiusmodi intimata mea aliis vel ipsis gentibus innotescant. Si enim odio meo prosequerentur, non multum michi controversie et odia placerent, ea tamen scribere debeo, que iusta sunt. Qualiter etiam V^re sacre M^ti sepe iam aperui, ut quoad Papa in manus adversarii staret, ita et nunc explico, certa sit, V. M. sacra, nunquam has partes suas pacifice ab eo permanere posse. Bonum igitur esset, ut V. sacra M. ad eius expugnationem curaret gentibusque aliter provideret unumque virum precipuum loco prefecti inter has gentes, que hic sunt, et que etiam adventure essent, perficeret. Quoad enim V. sacra M. ita non aget, negotium V^re sacre M^tis diminuetur. Quo pacto autem et nunc hic res se habeat V. sacra M. ab homine domini episcopi Wesprimiensis ad unguem intelliget. Superest, V^ram sacram M^tem bene valere cupio, cui me et servitia semper fidelia unice commendo. Ex Sabaria 15. Iunii, 1537.

Eiusdem V^re sacre M^tis

Servitor fidelis
Paulus Bakÿth etc.

[Külön fólión:]

Ceterum, machina illa V^re sacre Maiestati, qua Tÿkonium expugnatum est, ducta erat ad Wason, quam nunc Valentinus Therek summe petebat, quia tamen ipsi data non est, commisit illis, qui in Wason sunt sub amissione capitis et omnium bonorum, ne alicui extradent. Qua de re multum timeo, ne a V^ra sacra M^te pereat. Bonum tamen esset ad illum curare, ne periret.

1. A szám helye üresen maradt.

183.

1537. június 28.

A FEHÉRVÁRI KERESZTES KONVENT BIZONYÍTÓ OKLEVELE

AZ IRAT: A: KÁL Gyulay-Kuun cs. N. 00077.

NYOMT. KIADÁSA: KOLLER, Historia. T. V. p. 233-235.

KÁROLY, Fejér. 1. k. p. 595-597.

TARTALMA: A fehérvári keresztesek konventje bizonyítja, hogy I. János királynak 1537. május 20-án Váradon kelt parancsa értelmében Sulyok György pécsi püspököt, továbbá Sulyok Istvánt és Sulyok Balázst ellentmondás nélkül bevezette a nekik adományozott Fejér vármegyei Solt székben levő hét kun helység birtokába.

184.

1537. július 27., Bécs

BAKICS PÁL - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 31. Fol. 136-138.

TARTALMA: A kémjelentés híreit latin fordításban közli. - Kéri a királyt, gondoskodjon róla, és adjon választ, Kassára vagy Szlavóniába kell-e indulnia. - Kápolnay Ferenc részére ellátást kér, mert nem tudja szervitorait fizetni. Kápolnay csatlakozott hozzá, oda megy ahová ő parancsolja. Bakics úgy véli, leghasznosabban a török ellen tudna szolgálni. - Velics Demeter kémjelentése: Bakics Pál parancsát követve Mehmed bég közelébe férkőzött. Feljutott egy postahajóra, amely a béghez szállította Kászon és Musztafa vajdát. Ott szerzett hírei: a szultán elindult Szófiából, ahonnan Thesszalonikéba ment. Embereit Nikápolyba küldte. A szultán a Száván hidat készíttet, Magyarországot akarja megtámadni. - Mehmed bégnek 20 000 katonája van, erősítést vár. Nem akarja Katzianert megtámadni, s a Szerémségben várja be. - Bácsi Ferenc, Szapolyai követe visszatért a Portáról. A szultán hét évi adót kért Szapolyaitól, évenként 60 000 forintot. - A szultán arra törekszik, hogy a törököket engedjék be Budára. - Móré László Mehmed bég hatalmába adta magát. - Török Bálint segítséget kér a töröktől, de nem kap. Szapolyai meghagyta a vármegyéknek, hogy Török Bálint mozgósító parancsainak engedelmeskedjenek. - A rácok készek a király oldalára állni. Azok, akik Budán tartózkodnak, nem képesek a királyhoz menni, mert Török Bálint és Baranyay Mátyás várai útjukat állják. Ha Mehmed bég közéjük megy, alávetik magukat neki. - Sóvágó György megerősíti Velics közléseinek hitelességét, és kiadásainak megtérítését kéri. - Azt tanácsolja Bakicsnak, siessen a rácok közé, hogy az ő pártjára állhassanak.

Sacra Maiestas regia, domine
domine semper clementissime

Post fidelium ac perpetuorum servitiorum meique humillimam commendationem. Quos rumores ex Thurcia habeam, illos tum per eisdem litteras Rascianas per exploratores missas, tum in latinum transmutandum V^re sacrae M^ti aperui. Si tamen V. sacra M. ita wlt¹, ut ad servitium V^re sacrae M^tis huic me alio recipiam, nullo interim auxilio sew aliqua provisione michi fieri volente, cum quo adversario meo pro dampnis et iniuriis quam pluribus michi illatis resistere possem. Agam ita, ut ipsa iubet. Supplico tamen humillime, dignetur citissimum dominis dare responsum, utrum versus Cassoviam aut Sclavoniam michi eundum sit, ad quancumque enim horum duorum locorum partem me movere in servitio V^re sacrae M^tis eundum michi est citissime, et absque omni mora fieri deberet, ut et ego aliquid agere possem illincque cum Rascianis homines meos ad eos mittendos tractarem absque enim aliqua mora et tractibus negotium istud ordinari nequit. Qua de re et michi hic iam, si V. sacra M. ut premisi, ita velit, mora utendum non esset.

Dignetur etiam ad quancumque partem itinerandum michi erit dominis ac capitaneo, ubi fuero, quali honore serveri iubere. Vellem enim, si iam tantis dampnis affectus sum, ne in honore diminutionem aliquem paterer, studeum² cognoscerit, qualiter, et quo honore et ego illic fungar. Quod, ut V. sacra M. faciat, iterum, ut per alias litteras et nunc instantis me supplico.

Ex parte autem Francisci Kapolnaÿ rursus V^re sacrae M^ti enixissime supplico, dignetur dominis mox et statim dominis iubere, ut eum pecunia pannoque provideant, est enim nimirum oppressus, et cum ne unius quidem sessionis colonum habeat, coniugem et liberos in villa Dⁿⁱ Pewkrÿ tenere cogitur. Servitoribus antiquis unde solvat, non habet, iterum igitur atque iterum supplico, faciat cum eo V. sacra M. certam et tum bonam provisionem, unde familie sue melius providere antiquaque servitia suorum persolvere possit. Vellet etiam plus mecum, quam cum alio permanere et quam etiam versus Cassoviam peragere, sive enim Sabarie permanere, sive Sclavoniam defendam mecum esse wlt, et nunc enim ob amicitiam mei ad me exiit, obiicit etiam et V^re sacrae M^ti aperuisse, plus eum contra Thurcas V^re sacrae M^tis quam adversus alium[!] aliquem servitium exhibere velle. Aperio autem, et ego V^re sacrae M^ti, ut contra Thurcam ipse Kapolnaÿ commodius utiliusque servitium, quam adversus alium aliquem exhibere posset. Tum igitur de provisione michi fienda, tum D^no Kapolnaÿ gratiosissimam et citissimam relationem a V^ra sacra M^te exspecto. Quam et bene valere cupio, et cui me et servitia semper fidelia unice commendo. Ex Wienna, feria sexta post Beatissime Anne, anno 1537.

Eiusdem V^re sacrae M^tis

servitor fidelis
Paulus Bakÿth etc.

Exemplum litterarum Rascianarum
per exploratorem missarum

Magn^co D^no Paulo Bakÿth capitaneo regie M^tis. Litteras D^nis V^re intelligo, qualiter ipsa scribit, ut versus Mehmeth begum rursus descenderem, dum littere eiusdem allate fuissent, fortuna ita tulit, ut illico waÿwoda Kazzon et Mustapha per unam navem leviorem postam ad Mehmeth begum demittebant, per quam et ego descenderam, quid autem intellexi ex scriptis meis D. V. intelliget.

Hec res iustissima est, imperator Thurcarum ex civitate Schopÿa se movit, unde ad civitatem Zolwn perrexit. Cum quantocunque numero hominum fuit et quos potuit, illos omnes ad aquam locavit Nicepoliumque expedivit. Ipsemet tamen in aqua non est, cogitaverat et hanc contenciam[!]. Miserat enim ad Zawa claviculos et alia ferrea instrumenta, ut per ipsum fluvium pontes prepararentur, fingens hoc suo facto regnum Hungarie invadere velle, nil tamen fuit, ut taliter egi fecisset pontes, scilicet preparare faciendum. Fuit enim adhuc tunc ipse imperator in dicta civitate Zwlon³.

Mehmeth beeg, vix et cum viginti millibus hominum est, exspectat prefectum Mÿhal Begowÿth cum akanzÿs, preter hunc enim exercitum nullum alium habebit.

Intellexi et id veraciter, Mehmeth beeg nequaquam adversus Caczianer pergere audet, sed wlt eum in Sirmio exspectare, Thurci precipui perteriti sunt multumque formidant.

Franciscus Bachÿ orator regis Ioannis ab imperatore Thurcarum rediit petiitque ipsum Mehmeth beeg, ut eum traiicere faceret, ac ad Ioannem mitteret.

Cognovi et id, dum munera per regem Ioannem missa, imperatori dicto commostrasset interrogatum per cesarem esse, utrum dona aut harachoth aliter vero tributum importasset. Dictum autem Bachÿ respondisse, ut Ioannes rex tanquam potentissimo cesari dona misisset, que imperator ipse pro dono non accepit, immo commisit, ut estimentur, quid dona illa valeant. Tandem nunciavit optare se a Ioanne tributum ⁴ septem annorum, uti inter eos ordinatio habetur, singulis annis sexaginta millia florenorum. Intellexi et hoc, Ioannem ipsi cesari sub suo sigillo litteras donasse, ut singulis dictis annis sexaginta millia florenorum restitueret.

Nunc iam ab ipso imperatore Mustapha rotundus dictus Budam missus est, wlt intelligere utrum Thurcas Budam intromittere velint an non, unde tamen ad Ioannem iturus est, volens ab eo cognoscere, uti deliberatio eorum stat, tributum velit restituere vel non, duobus modis hoc facto Ioanni causam prebent contentiamque ad eum querunt. Cui nil etiam auxilii tradent.

Si autem Budam Thurcas intromiserint, personaliter Mehmet beg conscendet, si autem non, neque ipse conscendet. Cognovi tamen, si Thurce Budam intromisse non fuerint tributumque non restituetur, ex tunc negotium Ioannis male stabit.

Ex parte Ladislai More hec Dⁿⁱ V^re scribere possum, inveni apud Mehmeth begum servitorem ipsius Ladislai, Stepan Skÿlanowÿth nomine, quem illic relinqui. Miserat autem per eum dono unum poculum chese dictum de puro auro, tres annulos aureos pretiosis lapidibus adornatos, ac unam pulcherimam cristam sew pennam militarem. Res autem ista vera est, subdidit se Ladislaus eo petiitque Mehmeth begum, ut liberos eius a Ioanne eliberet, qui respondit se illos eliberaturus.

Valentinus Therek sepe a Thurcis auxilium petiit, attamen non datur. Ioannes tamen concessit ipsi litteras ad comitatus, ut dum vellet, tum nobiles, tum ignobiles assumant.

Ex parte waÿwodarum et aliorum Christianorum Rascianorum, quod et antea Dⁿⁱ V^re scripsi illud iam promptum deliberatumque est, et illi etiam Rasciani, qui Bude sunt, nisi a Valentino Therek et Mathia Baranÿaÿ liberum iter haberent, illorum enim dominorum bona et fortalitia ante eos stant. Parati omnes ad D^nem V^ram venire essent, et si aliquantisper D. V. descenderet Deusque Optimus ipsam deduceret, Rasciani, tum qui in Hungaria, tum qui Sirmÿ sunt, ita et tota Rascianitas fidem enim dedit, illico ad partem D^nis V^re se subiceret.

Mehmeth beg ob eam causam movere se exireque non audet, timet enim, ne una et semel universa Rascianitas huc adherent.

Si autem Mehmeth beeg inter eos non esset, et pusilli et maiores huc sese subicerent, fama enim est, ut per Rascianitatem dominium despotum Dⁿⁱ V^re traditum esset.

Ego vero sabbato post festum Beatorum Petri et Pauli⁵ iam transactum a Mehmethbeeg iter arripui, quem Sirimÿ in villa Sancti Gregorii vocata relinqui.

Demetrius Welÿth

Ego Georgius Sowago hec Dⁿⁱ V^re scribo, ea omnia, que Demetrius scribit, iusta sunt, et ego enim de illis percunctatus sum. Ita tamen, ut ipse exarat, sunt. Sciat autem D. V. hunc Demetrium et corpore et anima verum servitorem esse.

Pro eo, quid tardi estis, quid prestolabimini, hyems ne, ut adveniat. Nunc iam tempus est, dum gens ista Rasciana ad vos stare wlt, et donec Thurce, huius talem animum non cognoverint. Meum igitur consilium est, ne iam tarde sitis, imo festinetis hancque gentem Rascianam ad manus Vestras cito accipiatis, cum ista enim magnum dominium sew imperium accipere potestis.

In sceda continetur. Petit Sowago Demetrio exploratori expensas mitti, et hiis enim diebus dum descendisset, pro expensis ipse florenos Xii sibi contulisset.

1. itt és a továbbiakban "vult" helyett áll.
2. studium helyett
3. Helyesen: Solun (Zolwn), Thesszaloniké egykorú neve.
4. alatta áthúzva: dicam
5. június 30.

185.

1537. július 31., Várad

I. JÁNOS KIRÁLY - TÖRÖK BÁLINTNAK

AZ IRAT: A: OL Héderváry cs. (P 119) Fasc. 106. N. 14. (megsemmisült)

NYOMT. KIADÁSA: ZÁVODSZKY, Héderváry. N. 60. p. 95-96.

TARTALMA: A király utasítja Török Bálintot, hogy Héderváry Istvánnal egyezzen meg.

186.

1537. augusztus 2., Várad

I. JÁNOS KIRÁLY - TÖRÖK BÁLINTNAK

AZ IRAT: A: OL Héderváry cs. (P 119) Fasc. 6. N. 11. (megsemmisült)

NYOMT. KIADÁSA: ZÁVODSZKY, Héderváry. N. 61. p. 96.

TARTALMA: I. János király megparancsolja Török Bálintnak, hogy Héderváry Istvánt, akit minden vagyonával személyes királyi pártfogására és kegyelmére méltatott, vegye védelmébe.

187.

1537. augusztus 27., Pozsony

MÁRTON PANNONHALMI APÁT - I.FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 31. Fol. 123.

Piros zárópecséttel.

NYOMT. KIADÁSA: ETE III. k. N. 197. p. 180-181.

TARTALMA: Török Bálint az apátság minden birtokát - a monostor és a vár kivételével - elfoglalta. Mivel a vár védelmére fogadott embereket már nem képes élelmezni, segítséget kér a királytól.

188.

1537. október 4., Bécs

I. FERDINÁND KIRÁLY ADOMÁNYOZÓ OKLEVELE A PANNONHALMI FŐAPÁTSÁGNAK

AZ IRAT: A: SzBFL Konv. Capsarium I. W.
D: ELTEK Kaprinay 28. Tom. in quarto. p. 88-89.
G: OL M. Kanc. Libri regii (A 57) 1. k. p. 346.

NYOMT. KIADÁSA: PRT. IV. k. N. 11. p. 689-690.

TARTALMA: A király Gönyü és Ság Győr vármegyei, továbbá Táp és Szentmiklós Veszprém vármegyei helységeket, amelyek Török Bálint hűtlensége folytán a szent koronára szálltak, a pannonhalmi főapátságnak adományozza.

189.

1537. október 4., Sümeg melletti tábor

WILHELM PUECHAIM ÉS HADI TANÁCSOS TÁRSAI - [NAGY FERENCNEK]¹

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 32. Fol. 7.

TARTALMA: Megelégedéssel nyugtázzák, hogy Török Bálint embereit a sokorói szőlőhegyről elűzték, és hogy a pápai bírót más pápai polgárokkal együtt foglyulejtették. úgy kell tárgyalni velük, hogy Török Bálinttól I. Ferdinánd király hűségére térjenek. - A sereggel Veszprém felmentésére indulnak.

Egregie domine et amice honorande, salutem. Intelleximus D^nem V^ram Egr^am cum reliquis copiis regie M^tis domini nostri clementissimi in arce Iauriensi existentibus gentes Valentini Therek ex promonthoriis Sokoro depulisse ac tunc etiam certos cives Papenses et precipue iudicem, ut nobis est significatum, cepisse, quod ex animo audivimus. Significamusque eidem, nos ex regia commissione cum valido exercitu ac ingeniis maioribus et minoribus recta Wesprimium profecturos, ut hostem ab obsidione repelemus. In itinere autem cepimus Kapornak, quod bene omnibus rebus necessariis munivimus. Ex quo vero iudicem ac ceteros Papenses cepistis, hortamur D^nem V^ram ac nomine regie M^tis requirimus, ut eos humane tractet et benignitate prosequatur, quo citius induci possint ad obedientiam, et a perfido Valentino Therek deficiant et alienentur, cum presentibus etiam mittimus litteras civibus Papensibus, eas D. V. Egr. det ipsi iudici legendas ibidem, ac postmodum transmittere curet secreto ad Papam civibus, quibus poterit nomine nostro polliceri omnem gratiam ita, quod neque in rebus, neque in personis lesi erunt. Si volunt ad obedientiam venire, in hoc V. D. Egr. adhibeat summam diligentiam, regie enim M^ti multum serviet. Nos vero ex singulari fiducia hoc eidem scripsimus, et quicquid vel ipse iudex, vel cives ad has litteras responderint, id rogamus, per presentium ostensorem nobis significet. Eandem bene valere optamus. Ex castris Sÿmegh, die 4. Octobris, 1537.

Wilhelmus de Puecham, hereditarius dapifer, supremus
marsalcus ac capitaneus exercitus Austrie etc. necnon
ceteri consiliarii bellici etc.

1. I. Fedinánd királynak 1537. október 13-án Bécsben kelt oklevele (HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 32. Fol. 21.) Nagy Ferencnek címezve csaknem szó szerint megismétli ezt az oklevelet.

190.

1537. október 4., Sümeg melletti tábor

WILHELM PUECHAIM ÉS HADI TANÁCSOS TÁRSAI - PÁPA VÁROSNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 32. Fol. 8.

TARTALMA: Közlik, hogy I. Ferdinánd király serege Veszprém felmentésére, majd Pápa elfoglalására indul. Intik a címzetteket, hogy - városuk megóvása érdekében - térjenek I. Ferdinánd király hűségére.

Providi ac circumspecti nobis dilecti, salutem. Optime scire potestis, quomodo regia M. dominus noster clementissimus non ut opprimeremini, sed veluto et quiete viveretis, vos Valentino Therek dederat. Ipse autem Valentinus absque ulla occasione immemor honoris atque fidei a domino nostro clementissimo rege defecit, vos oppressit, et in periculum adduxit, ac in omnes, (non habita ratione Dei vel anime), tyrrannidem exercet. Ob id regia M. merito occasione accepta nos cum potenti ac valido exercitu ingeniisque ad diruendos muros idoneis Wesprimium liberare ac Papam expugnare misit ac expedivit. Cum autem utrique christiani simus, et nos christianum sanguinem effundere minime cupimus, nisi aliud omnino fieri nequeat, ideo vos nomine regie M^tis monemus, moneat etiam vos periculum, et sit vobis cordi, ut precaveatis curetisque vitam et bona vestra servare, hoc autem sic fiet, si ad obedientiam venietis, et regie M^tis fideles eritis, et si ita feceritis, gratia sue M^tis et tandem nostra in nulla re vobis deerit, si autem recusaveritis, sciatis certo, nos non cessaturos, donec in extremum ruinam ac vastationem devenietis. Super quod bene cogitetis, et responsum quamprimum fieri potest, faciatis. Hec vos scire voluimus. Ex castris ad Sÿmegh positis, die 4. Octobris, 1537.

Wilhelmus de Pwecham, hereditarius dapifer,
supremus marsalcus, ac capitaneus exercitus
regie M^tis etc. ceterique consiliarii bellici etc.

191.

1537. október 12., Bécs

I. FERDINÁND KIRÁLY - PÁPA VÁROSNAK

AZ IRAT: B: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 32. Fol. 18-19.

TARTALMA: Inti a városiakat, hogy - saját érdekükben - térjenek vissza az ő oldalára. Ha azt megteszik, senki másnak nem adományozza el őket, csak a kamarának.

[Az irat bal sarkában:] Civitati Papensi

Ferdinandus etc.

Prudentes et circumspecti. Non dubitamus ad vestram notitiam iam devenisse, quod nos non immerito ad indignationem contra Valentinum Thereck excitati, qui non solum honoris atque promissę erga nos fidei suę oblitus preter omnem legitimam causam iustamque rationem a nobis turpiter et ignominiose defecit, verum subditos etiam nostros manu violenta invadere opprimereque ausus est, non contemnendas copias ad conferendos contundendosque istiusmodi nepharios suos conatus, ac pacem et quietem subditis nostris parcendam ad partes istas miserimus. Quibus quidem gentibus nostris licet Deo Optimo Maximo ductore opitulatoreque brevi id efficere speremus, uti ista loca manu forti ad obedientiam et potestatem nostram redigantur, cum tamen erga vos et civitatem istam, que nostra, ut scitis, permissione et concessione sub ipsius Valentini Thereck tum in fidelitate nostra adhuc existentis imperium devenerat, gratiam nostram regiam potius, si eam suscipere et ad fidelitatem nostram redire non neglexeritis, ostendere inclinati simus et propensi quam permittere, ut in expugnanda ea tam multa damna, que in simili casu evenire solent, patiamini. Vos proinde gratiose cohortandos commonendosque duximus, uti quid vobis, quid patrię, quid coniugibus et liberis vestris ac nobis denique pro ea, qua antea nobis obstricti eratis, fidelitate debeati diligenter perpendere et exputare velitis. Quod si feceritis, non dubitamus, quin vos brevi fideles erga nos declaraturi re ipsa sitis. Et sic sane tum hisce innumeris malis, quę alioquin perpessuri estis, et a quibus vos Valentinus Thereck potentia sua haud defendere poterit, viam facile precludetis, tum etiam eam gratiam, quam vobis ex nunc promittimus, apud nos inibitis, ut vos posthac nemini alteri daturi, sed camere nostre regię adscripturi sumus et reservaturi, ac demum paci et tranquillitati vestrę nullo unquam tempore deerimus, sicuti regio officio nostro convenire scimus. Datum Viennę, die XII. Octobris 1537.

192.

1537. október 14., Pápa melletti tábor

KECSETI MÁRTON - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 31. Fol. 24.

Külzetén piros zárópecsét nyoma.

NYOMT. KIADÁSA: ETE III. k. N. 207. p. 193-194.

TARTALMA: Kecseti értesíti a királyt arról, hogy Veszprémet felmentették az ostrom alól. Pápa elfoglalását javasolja.

193.

1537. november 19., Pécs

SULYOK GYÖRGY VÉGRENDELETE

AZ IRAT: B: KÁL Gyulay-Kuun cs. N. 00082.

NYOMT. KIADÁSA: PETTKÓ, Sulyok. In: TT 1887, p. 787-789.

TARTALMA: Sulyok György pécsi püspök a királyra, Sulyok Istvánra és Sulyok Balázsra hagyja javait.

194.

1537. november 19., Szombathely

KECSETI MÁRTON - CSORON ANDRÁSNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 32. Fol. 34.

TARTALMA: Kecseti Márton írt Pekry Lajosnak, hogy csatlakozzon hozzá, Török Bálint ellen. - A ráckevi Sóvágó György, a néhai Bakics Pál kéme hírül adta, hogy találkozott Török Bálint négy szervitorával, akik 1000 lovast akarnak Ausztria feldúlására vezetni. - 800 lovassal Török Bálint összes birtokát el lehetne foglalni, a nép ellene fordulna. - Mehmed bég Bakics Pál fejét fiával küldte el a szultánnak, és azzal ajánlotta Török Bálintot, hogy senki sem szolgált neki annyit, mint ő. - Török Bálint békét akar kötni Kecsetivel, birtokait visszaadná, ha Kecseti szabadon engedné az őrizetében levő foglyokat.

Salve domine Andrea.¹ Ter iam ad te hinc scripsi, ac ne litteram quidem hactenus habui, miseram et regi litteras, nescio tum si ei reddidisti. Scripseram et ad D^num Ludovicum Pekrÿ, ut contra Valentinum nobiscum una insurgeret, qui quę nobis responderit, intelliges ex suis litteris his inclusis,² et quoniam ego istuc ire non possum, agas cum homine, quo melius possis de negotio Valentiniano, et inter cętera dicas sibi, quod venit nunc unus ex Raczkewÿ huc, nomine Georgius Soowago,³ qui fuit olim explorator Dⁿⁱ Pauli Bakÿth et Constantinopoli et in aliis item locis, quem etiam D. de Rogendorff optime noscit. Is narravit mihi et D^no Petro Bakÿth, quod in Razkewÿ obviassent sibi quattuor servitores Valentini Therek euntes ad Sebes pro conducendis, si fieri poterit, mille equitibus, quibus cum omnes istas terras devastaret faceretque excursiones in Austriam, hęc ille certo narravit. Narravit preterea hic idem, quod nunc Valentinus vix trecentos habet equites, et hi omnes eum statim, cum primum nos moveremus, contra eum desererent, valde enim sunt deiecto animo, ex quo suos precipuos nunc amisit, quod si nunc aliquid contra eum non fecerimus ex abrupto, dicit periculum postea fore. Dixit hic idem ad fidem suam, quod saltem cum octingentis equitibus omnia fere bona sua, presertim in Simigio, possent adimi, plebs enim tota contra eum insurgeret, ita et in comitatu Vesprimiensi et Zaladiensi facerent, dummodo esset aliquod caput, quod eos precederet, dicas preterea D^no Pekrÿ, quod etiam antea stultum fuit a tergo relinquisse Simigium, quin sunt in Sclavonicum bellum profecti, si enim ademissent illi latroni, habuissent de victualibus satis in bello, et etiam nunc, si volunt in Sclavonia belligerare, adimant prius bona istius latronis, alioquin per Deum nil boni efficient, si istum patientur vagari citra Danubium. Narravit hic idem Soowago, quo pacto Mehmetbek per filium suum misisset caput Pauli Bakÿth unacum cum Paulo Delÿ et mille aliis captivis, quos omnes armis induere fecit, imperatori Thurcarum dono, commendavit autem imperatori Thurcarum valde istum Valentinum Therek, dicendo, quod nemo ex Hungaris tantum servivisset sibi, quantum iste Valentinus, si enim victualia ipse importari ex Simigio et aliis locis permisisset in castra Christianorum, male tunc cum exercitu eorum actum fuisset, hęc ille. Ceterum poteris ista omnia et regi et reliquis omnibus dominis tam Hungaris, quam Germanis referre. Preterea si annulum nondum vendidisti, et si nollet tanti emere, remittas aliquid de pretio, ut saltem habeamus pecuniam, agas et cum Nadasdy et Batthyany serio. Preterea Valentinus valde cuperet mecum pacem perpetuam facere, et bona omnia remittere, saltem captivos dimittere, et certe, si nullas videro copias contra eum, necesse est me ad honestas conditiones descendere, salva tamen semper fidelitate mea, quam debeo regi et domino meo clementissimo, sed tamen, si possent copię aliquę esse, longe melius esset, quia non possum homini perfido credere, quam tuis[?] multa cum suo iuramento promittat. Vale feliciter. Ex Sabaria, 19. Novembris. 1537.

Vesprimiensis

Agas et cum D^no Kapolnaÿ
si erit istic, ut sit nobis
auxilio etc.

1. Csoron korábban Szapolyai pártján állt, amint azt Kecseti egyik szervitorának leveléből tudjuk. Ugyanő azt is megírja, hogy Csoron "frequens est cum Valentino Tÿrÿck et mutuo dat sibi pecuniam." [HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 30. Fol. 104/B. 1537. s. d. Február végén.]
2. Pekry 1537. november 16-án Varasdon kelt levelében visszautasította, hogy résztvegyen a Török Bálint elleni akcióban, mert a királyhoz indult Grazba.
3. Sóvágó György valóban küldött jelentéseket Bakicsnak a török hadmozdulatokról, ezt például Bakics Pálnak 1536. július 23-án Győrben kelt, I. Ferdinánd királynak írott levele is tartalmazza. Ld. HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 28. Fol. 51.

195.

1537. november 23., Szombathely

KECSETI MÁRTON - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 33. Fol. 76 - 77.

Gyűrűs zárópecséttel.

TARTALMA: Kecseti Márton közli a királlyal, hogy Bakics Mihály kérésének nem tesz eleget, nem adja át neki Török Bálint két foglyulejtett szervitorát.

Sacratissima rex ac domine, domine
mihi clementissime

Litterae Ss^me M^tis V^re sunt mihi redditae, quibus scribit supplicasse D^num Michaelem Bakyth Ss^me M^ti V^re, ut Stephanum Tardassy¹ et Sigismundum Nagÿ¹ familiares Valentini Therek ad manus suas a me tradi iuberet, super quo negotio pręfatorumque conditionibus cupit Ss. M. V. informationem, ut quid agendum sit Ss^me M^ti V^re, deliberare possit. Sciat itaque Ss. M. V. duos istos Valentinianos unacum reliquis eorum similibus a servitoribus meis, non a servitoribus Michaelis Bakyth aut alterus cuiuspiam captos esse, et quemadmodum ego non cupio eos ad manus meas tradi, qui apud eum capti sunt, ita nec ipse optare debet eos, qui in manus meas incidere. Praeterea isti plus incommodi intulere mihi ac capitulo meo Vesprimiensi, quam essent triginta millia ducatorum, et ad extremum arcem Vesprimiensem acriter oppugnarunt. Nunc quoque, quando sunt comprehęnsi, castellum unum e regione Vesprimii extruere nolebant, ex quo omnes aditus ac victualia meis Vesprimiensibus intercluderentur, quod vel triduo effecissent, nisi aliter divina providentia industriaque meorum his eorum conatibus mature occursum fuisset. Non est itaque, quod Ss. M. V. damnum meum aut mei capituli cupiat, quinpotius sit Ss. M. V. omni gratia ac auxilio, sicuti fuit hactenus erga me, praesertim hoc tali tempore, quo omnia, quę habui, pro fidelitate Ss^me M^tis V^re exposui, cum interim ne assem quidem ex fructibus huius episcopatus mei (sicuti sępe dixi M^ti V^re ) in hunc usque diem habuerim, et vix etiam in posterum sperem habiturum, adeo omnia bona mea ac capituli in nihilum quasi sunt per Valentinum Therek redacta. Ad hęc non video, cur tutius in manibus Dⁿⁱ Michaelis Bakyth, quam in meis hi duo essent, cum semel alter eorum, nempe Sigismundus Nagÿ a Paulo Bakyth hic in vincula coniectus evaserit. Non video etiam, cur Ss. M. V. Michaelem Bakÿth fideliorem me putet esse, cum et ego servierim Ss^me M^ti V^re tantum, aut fortasse etiam plus, quam Michael Bakÿth. Quod si putat melius secum agi debere, quam mecum propter fratrem quondam suum Paulum Bakÿth, ne in eo quidem iudicio omnio sibi cedam. Nam et ego sum ita bene meritus propter avunculum meum pię memorię cancellarium Ss^me M^ti V^re sicuti ipse propter fratrem suum a Ss^ma M^te V^ra. Nemo pręterea esset, quid in me non spueret, si aut hos, aut aliquem alium in manus huius tanquam Iudas traderem. Ne sit itaque contra Ss^mam M^tem V^ram, si quid pro tot ac tantis meis capitulique mei incommodis, ab istis emungere potero, quo possim arces meas, pedites ac equites meos in officio Ss^me M^tis V^re ac fide continere, nam de proventibus episcopatus nulla aut perexigua spes est amplius mihi. Franciscus Nyary superioribus annis fecit cum suo captivo Mathia Baso id, quod ei libitum fuit, cum tamen nullam sibi iniuriam intulerat, quemadmodum isti mihi eratque ille familiaris Ioannis Zepusiensis, isti vero Valentini Therek, hoc idem multi alii cum eorum captivis fuere. Liceat itaque pace Ss^me M^tis V^re et mihi hoc idem facere, aut si Ss. M. v. ad manus suas proprias, non autem alterius (neque enim sum alterius, nisi Ss^me M^tis V^re servitor) tradi voluerit. Dignetur Ss. M. V. me meumque capitulum de damno per hos illato contentare, et ero paratus ad omnia Ss^me M^tis V^re mandata exequenda. Scio enim, quod Ss. M. V. mavult dare, quam quod habeo aufferre. Cęterum, si quas copias Ss. M. V. contra Valentinum mittere voluerit, mittat, supplico statim, periculum enim est in mora. Vię iam plane sunt mihi interclusę et ubique insidiantur, neque audeo me itineri committere, nisi cum copiis Ss^me M^tis V ^re, si quę erunt, interim hic expectare decrevi. Servet Ss^mam M^tem V^ram Christus Optimus Maximus perpetuo foelicissimam et incolumem, cui mea servitia tanquam domino meo clementissimo unice offero. Sabariae, XXIII. Novembris. MDXXXVII^o.

Eius Ss^me M^tis V^re humillimus
obedientissimusque servitor

Vesprimiensis

1. Tardassy István és Nagy Zsigmond korábban márévári kapitányokként Bakics Pál szervitorai voltak. Lásd RML 1. N. 87. p. 201-204.

196.

1537. november 29., Szombathely

KECSETI MÁRTON ÉS BAKICS MIHÁLY - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 33. Fol. 106-107.

TARTALMA: Török Bálint csapatait Pécs környékére vonta össze. A levél írói sürgősen várják a megígért segítséget, amellyel legyőzhetik.

Sacratissima maiestas regia, domine
domine semper clementissime

Post fidelium ac perpetuorum servitiorum nostrique humillimam commendationem. Dum transactis temporibus apud V^ram Ss^mam M^tem Wienne essemus, quale gratiosum responsum ex parte Valentinianorum nobis dederat et quali etiam copia, ut ipsis resisteretur, futuram se nobis obtulerat, optime V^re Ss^me M^ti constat. Ab eo autem tempore copias illas auxiliarias eiusdem hic Sabarie exspectantes nil virium V^re Ss^me M^tis conspeximus, quod certe difficillimum fore nequit. Valentinus enim ille Therek, cum iam bona nostra penitus depredatus sit nullaque alia iniuria efficere queat, more Thurcico bona nostra igne posito in pulverem redigere cepit, et si autem maior pars ale sue Deo ita volente defracta sit, quo tamen maiore numero posset, vim suam augmentat. Ac tum ex Papa, tum ex Kapornak suos educentes in pertinentias Quinqueecclesie cumulat in unum, qua de re, certo nescitur, licet dicant nonnulli, ut adversus D^num Pewkrÿ hostilem eius animum explere vellet, quod nunquam nos verissimillimum esse putamus, hactenus enim sinistre adversus eum usus non est, imo cum post Magn^cum D^num condam Paulum Bakÿth etc. felicis memorie ob fidem V^re Ss^me M^tis iniuriari ac eum persequi non cessaverimus. Veremur, ut sub hoc suo pretextu, et si alia dampna inferre nequeat, ne bona nostra rursus comburat, et universa, que potest, mala peragat. Cum autem, ut notum est, non solum nos, sed et alios subditos V^re Ss^me M^tis perturbet comitatusque sub ditione V^re Ss^me M^tis existentes pro se usurpare non cesset (universa enim, que poterit, ob amissionem servitorum suorum, in quibus spem habebat, peraget, si vim V^re Ss^me M^tis, que ipsi et conatibus suis tam adversis resistere queat, non servierit). In Austria etiam, iuxta posse suum tirranidem suam explebit. Supplicamus igitur V^re Ss^me M^ti humillime et presertim, cum ipsam in regnum Boemie se conferre intelligamus difficillimumque dietim et omni hora ob molestiam nostram ipsam perquirere nobis sit, dignetur nobis tum causa commodi sui, tum nostri aliorumque fidelium eiusdem ea benigna ac certa provisione nobis esse, ne per advesarios in fide eiusdem opprimamur, velit etiam iuxta premissam oblationem suam iam et iam auxiliarias suas copias demittere, firmas autem et usque ad exitum rei nobiscum perseverantes, ut cum illis gratum et nos servitium V^re Ss^me M^ti exhibere valeamus. Si enim tales miserit, qui duntaxat facta unica excursione miseram gentem abigentes boves aufferentesque res eorum perturbaverint rursusque ad propria perrexerint, quid tum V^re Ss^me M^ti, tum nobis tam turba, inutilis excursio sumptusque inanes et quasi perpetuum bellum parientes prosint, ipsamet perpendere bene potest. Expectamus tamen nos a V^ra Ss^ma M^te, ut ex gratia sua dignetur ea auxiliari copia stabili et certa nos providere eaque provisione erga nos fieri, ut cum illlis fortalitia et castra illius proditoris V^re Ss^me M^tis expugnare eumque opprimere possimus, fortalitia enim Kapornak deleri Papaque de facili nunc expugnare possent, ita et alia, quod ut V. Ss. M. faciat, iterum atque iterum humillime supplicamus, vel si V. Ss. M. facere nequiret, ad que nosmet servare debeamus, edoceat, nil enim aliud, nisi eternam oppressionem nostram, si nunc nos deserverit, exspectamus absque enim auxilio V^re Ss^me M^tis ad opprimendum hostem illum, qui omnem ditionem V^re Ss^me M^tis pervertere molitur, nichili sumus. Responsum igitur de premissis omnibus a V^ra Ss^ma M^te gratiosissimum exspectamus. Quam et felicissimam ad multa tempora valere optamus, et cui nos et servitia nostra semper fidelia unice commendamus. Ex Sabaria, penultimo Novembris, 1537.

Eiusdem V^re Ss^me M^tis

servitores fideles
Wesprimiensis, et
Michael Bakÿth
de Laak etc.

197.

1537. november 30., Körmend

NAGY JÁNOS ÉS KORLÁTFÖLDI PÉTER - NÁDASDY TAMÁSNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 33. Fol. 102.

TARTALMA: A két körmendi várnagy hírül adja, hogy Török Bálint seregével Kapornakon van, Körmend lerohanására készül.

Servitia nostra in perpetuum. Magnificentia D. gratiosissima. Nunc inter nos viget fama, uti Valentinus Therek cum omni exercitu esset in Kaparnok[!], castrum autem Kermend vulgo Megh Zagoldosak atque sic aiunt, uti voluntatem haberet ad castrum betzet¹ accipiendum alio modo, uti omnem voluntatem haberet, huc ad Kermend. Itaque D. gratiosissima, bonum esset aliquid de hac re cogitare V^re magnificentie et D^no Nicolao² gratiosissimo notum facere, quia certo dixit hec ei Franciscus Zalaÿ, et est verum, uti illic est omni cum apparatu et excercitu, tantum. Datum ex castro V^re magnificentie Kermend, in festo Sancti Andree Apostoli, anno Domini 1537.

Iohannes Nagh et
Petrus Korlathfeldi
castellani eiusdem

1. A német szövegben weer áll, tehát Bérről van szó.
2. Jurisics Miklós

Megjegyzés:
HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 33. Fol. 103 alatt a levél német fordítása található.

198.

1537. december 1., Németújvári vár

BATTHYÁNY FERENCNÉ - BAKICS PÉTERNEK ÉS BAKICS MIHÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 33. Fol. 11.

TARTALMA: Török Bálint emberei elfoglalták Sárkányszigetét, és Pethő Péter várát, Kéméndet ostromolják. Erdődy Péter rendbe akarja hozatni a hollósi Rába-hidat, hogy azon átkelve Szombathelyet vagy Körmendet megtámadják. Batthyány Ferencné kéri, őriztessék a Rába partját, hogy ez ne történhessen meg.

[Címzés a levél külzetén:] Magnificis Dominis Petro et Michaeli Bakyth aule maiestatis regie familiaribus etc. amicis nobis honorandis.

Magnifici domini amici nobis honorandi, salutem et nostram commendationem. Famam hanc nobis attulerunt, qualiter homines Valentini Thewrek castellum Sarkanzygethe¹ occupaverunt et manibus eorum habent, et quod castrum Egrⁱⁱ Petri Pethew Kemend vocatum obsessi essent. Que res si ita se habet, ex quo ipse Petrus Pethew familiaris earundem Magn^rum D^num V^rum existat, eisdem bene constat, et velint eedem Magn^ce D^nes V^re nobis intimare. Preterea certissime ad scitum nostrum datum est, quod Petrus Erdewdy universos famulos et colonos suos armatis manibus convocavit velletque pontem in Hollos habitum disponere haberetque intelligendum cum ipso Valentino Thewrek, cum quo simul aut Sabariense aut Kermendiense castra cum ingeniis et bombardis obsidere et expugnare. Quare Magn^ce D^nes V^re velint providere et auxilio esse, ne pons ipse disponatur, sed per homines vestros custodirentur, poterit eum ex ista parte fluvii Raba scandalum oriri, si pontem vel vadum habere poterunt, quicquid eedem Magn^e D^nes V^re ex hiis facere voluerint, vel, nova quecumque habent, velint nobis manifestare, ut et nos sciamus, quid exinde facere debeamus, valere easdem cupimus. Ex castro nostro Nemethwÿwar, sabbato post festum Beati Andree Apostoli, anno Domini l537.

Catherina Magn^ci Dⁿⁱ
Francisci de Batthÿan consors² etc.

1. Nádasdy Tamás birtoka.
2. Svetkovics Katalin

199.

1537. december 7., Szentgrót

BORNEMISSZA PÁL - KECSETI MÁRTONNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 33. Fol. 37-38. és sztlan.

Papírfelzetes gyűrűs levélzáró pecséttel.

TARTALMA: Elnézést kér Kecsetitől, hogy pénzügyi nehézségeivel terheli. - Sulyok György meghalt, temetésén jelen volt Török Bálint is. - Bérben kicsiny az őrség, Palatics el akarja foglalni. Ha befagytak a folyók, Palatics Szombathely ellen akar vonulni.- Török Bálint azt mondta, hogy a német határt távolabbra tolja. - Török Bálint kéme Sárváron Imre presbiter, a kapornaki apát rokona, és Ostffy László. - Az a hír járja, hogy Pekry Lajos egyetért Török Bálinttal. - Bornemissza egy embere jelenti, hogy Török Bálint Ozoráról Szigetvárra ment. Katonáit Bér bevételére buzdítja. Adót vetett ki a jobbágyokra és a plébánosokra. - Bornemissza Pápa elfoglalását javasolja.- Kéri Kecsetit, Hagymássy két kapusának tizedét engedje el.

[Címzés a levél külzetén:] Reverendissimo domino domino Martino de Kecheth episcopo Wesprimiensi etc., domino et patrono meo observandissimo.

Reverendissime domine et patrone observandissime, servitium. Video responsionem, quam super debitum fecit, quod penuria nuncui[?] diferret, penitet ideo rogasse me prius quam eadem sponte restitueret, penuria tamen rerum et negotiorum cogit, utinam foret mihi data facultas serviendi Dⁿⁱ V^re Rss^me, non enim certe cuiquam libentius, quam eidem V^re Dⁿⁱ Rss^me servire. Non possum tamen egestatem meam negare, qui adhuc semper et presertim hoc tempore, quo tempestate belli omnia regente, extra propria in alienis bonis et laribus peregrinavi, ubi pecunia solum et rerum commutatione vixi, succurrit alias et vinearum cultus, nam alias ex vineis meis aliquot vasis vina collegi, ex quibus modo unum non habeo, hinc est, quod pecuniis meis lucri quam[?] futuri vina mercaturus eram, quod si neglectum modo fuerit, deerit et per totum annum absit tamen desiderium lucri, dummodo servire possum Dⁿⁱ V^re Rss^re, rogo solummodo, ut sit memor mei felici tempore. Scripseram nova futura scribere, licet homo, quem ad Valentinum habuimus, nondum rediit. Ex cuius ore volui scribere, est tamen fama apud nos verissima, quod episcopus Quinqueecclesiensis Swlÿok obiit, in cuius funere Valentinus fuit. Iohannes Paladÿch significat, D^no Haghmas Valentinus non diu ascensurum ipse processit, est nunc in Kapornak, dixit fines Germanorum longe a nobis ponere, quidem parvulus exierat de Beer furtim, qui modo est cum Paladÿch, puer exposuit ex Beer exisse Bohemos pedites, qui aliqui solum paucissimi remansissent, et illi essent fugituri, ex quo nusquam in castello possent se calore reficere, retullit et alia multa falsa ea spe Paladÿcz, ut arbitramur, est in Kapornak, quod aut dolo, aut alia via et colore posset impetrare Beer, dubitamus et nos, ne sub hac forma aut fraus vel dolus sit, quomodo puer relicto itinere ad Paladÿch venit. Id etiam verissimum est Iohannem Paladÿch Valentino promisisse, quod hac ieme Beer omnino, utcunque potest, obtinebit, quid pridem in semper per ipsum contigit. Multo magis ipsi dolo, quam vi proficiunt, castellani etiam moderni in Beer, ut audivi, iam sepius discordarunt, ex talibus cum dissidiis oriri possunt, malo licet nil audivi ab ipsis, solum ex conniecturis id iudicabo, et ne quam talia eveniant, tamen erit, quod si Beer periret, nos omnes periemus. Propterea V. D. Rss. loquatur ita dominis, quibus etiam scripsi, ita custodiam Beer providerint, ne decipiantur. Dicunt etiam inter wlgos,[!] quod rusticis etiam esset commissum ubique, ut quid pretium ipsis wlgatum[!] fuerit, per singula capita insurgerent. Ego autem adhuc ab ipso Sisman intellexeram etiam et ab aliquo, qui cum Paladÿcz est, quod motio ipsorum ante alios omnes contra V^ram D^nem Rss^mam erit, hoc etiam est timendum, quod si aque steterint glacie, subito insurgent et clam invadent provinciam Sabarie, quod sciat V. D., quod iniuriam, quam passus est, omnino vindicabit, quomodocunque potest, habet ipse certissimas excubias prope Sabariam, in quibus multum consulit, certissima sit V. D., quod adhuc semper exploratione illorum usus est, unus illorum est quidam Emericus presbyter rector capelle in Sarwar, qui est affinis abbatis de Kapornak, qui semper vigilat ad Sabariam et superiores partes, ut et quicquid intellexerit, mox sciet abbas de Kapornak, et ex eo V. D. intelligere potest, quod Valentinus Thome Nadasdi et subditis etiam suis nusquam vult esse molestus, et quoties adhuc abbas de Kapornak exivit de Kapornak, semper ad Kanisa venit et illic latuit, omnino si presbyter ille per dominum suum non esset informatus, non esset ausus talia facere, alter explorator et maximus est Ladislaus Osthffÿ, quem ita pessimus V. D. credat, quo penis nemo esse potest, non agitur aliquid etiam apud regem, quod statim ipse non scribat ad Paladÿch, sciat V. D., quod ita Palatÿch et Ostffÿ se intelligunt, quo magis esse non potest, et hoc etiam V. D. potest indicare malitiam suam, pridem D. Haghmas miserat ad Valentinum servitor[!] quem miserat, portaverat quasdam litteras sonantes servitoribus et officialibus Papensibus Valentini, quas aperueramus, in quibus firmissime mandaverat ipsis Ladislaum Osthffÿ et bona sua universa immo nobiles etiam circa se existentes sibique servientes ab omnibus ita defendere, sicut propria bona sua, et multo magis quam propria, hoc tamen mandatum firmius, quo fieri potuit, ita fuit, simulabant estate preterito, quod Valentinus vehementer sibi indignaretur, quando quondam Bakÿth in domo Nicolai Zelesthei invadebant, quod ipse dedisset D^no Bakÿth intelligere, et sic sibi precavisset, sed potius ipse fuit, qui volebat prodere D^num Bakÿth. Propterea volui ista Dⁿⁱ V^re scribere, quod scio eandem fidelissimum regie M^tis esse ego etiam confido in V^ra D^ne Rss^ma, omnibus non essem ausus ita plene scribere et rogo V^ram D^nem, quatinus sit ocultum apud eandem, unde ista V. D. intellexit, quod bene scit eadem et preterita estate quantum me persequuti fuerunt, ita sum et modo cum ipsis V. D. providet ita, scribat et ad regem et dominis, quibus oportunum fuerit, cogitent ex providentia mature, curent Papensium obsidionem, ipsi Kapornak et Papa posset[!] expugnati, melius nobis esset, et si matura provisio foret, facile ipse debellari posset, quia non posset ipse ita iam insurgere, quod facile non debellaretur, sed ex quo nullum timorem habet, iam quos census extorsit, potius M^ti regie exactum fuisset, et omnes libentius M^ti S^e, quam huic contribuerent, consulet V. D. dominos omnes et regem, ut nulla spectata mora insurgant contra ipsum, omnes etiam isti rustici damnificati insurgerent contra eum, nisi ducem haberent, odiosus est certe omnibus, quia si non providebit, audiet certe V. D. adhuc vindicationem servorum suorum, hic iam preter Kapornak et Papa locum non haberet, licet hactenus et in nobis confidebat in Zengroth, difidit iam omnino, ex quo etiam intelligit D^num Haghmas ad regiam M^tem misisse, et si quid attemptabit, ante alios omnes nos invadet, exquo omnino intelligit D^num Haghmas a regia M^te habere litteras assecuratorias, quod in fidelem suum haberet, et contra adversitatem omnem defendere vellet, propter V^ram D^nem Rss^mam quoque agat et pro ipso D^no Haghmas, quod iam solum a S^a M^te pendet. Preterea nescio an verum sit, communi fama[?] dicunt cum Pekrÿ Valentinum concordasse, immo ita, quod etiam Pekrÿ defecisset ad Iohannem. Nescio, quomodo et qua inconstantia domini sint, contra Pekrÿ, Nadasdi, Bathiani, Erdewdi, Zalai Ianos nil agit, nescio, qualiter sint, bonum esset, ut M. S. ita provideat, quod unusquisque, qui fidelitatem ostendit, esset omnino fidelis, ne fideles cum infidelibus participarent. Scio, quod V. D. R. ista omnia clarius intelligit, sed et ego volui scribere, quod D^nes V^re, quibus magis interest providere, consulent et regem et alios, ita, ut aut cogitetur remedium defensionis nostre, aut omnino careat, quia iam nescimus, quid agamus et cui serviamus, his iam preter Kapornak nullum locum haberet, quia castra ista obedirent iam regie M^ti, sed si non curabitur de re certe adhuc, hac ieme maiora mala erunt, quia Palathÿcz manifeste dixit, quod fines Germanorum longius ponit, hoc etiam dicebat. Non cogitetis, inquit, dominum meum gratiosissimum silere suam iniuriam, spectant, inquit, finem expeditionis Thokaÿ, aliter inquit, Wesprimium obsedebimus, hoc etiam verum esse dicunt, quod rusticos volunt levare, dicebant prius cum Pekrÿ insidiare, sed nullo modo videtur, ut aliquis ex dominis contra eum insurgeret, quibus rapina et proprium comodum placet, quod si S. M. solum I^M armigeros totidem pedites, hwsarones etiam, rustici[!] etiam omnes sponte consurgeret, posset facile a nobis removeri, et terra esset regis et contributio offerretur M^ti S^e et solum ex ea M. S. gentes istas huc expeditas alere posset, melius esset, quod M. S. intestinos adversarios deponerent[!], quam Turcum, quia isti totum corpus regni consummunt. Id etiam, quod residuum fuit, hac ieme Papa, Thatha, Kapornak, Zeglÿgeth, Komar possent expugnari, et potius totum Simigium mox liberari, in vere tandem et estate M. S. externum solum inimicum cogitaret, quousque domini Hungari hac inconstantia manent, et M. S. eos non afligit, et malitiam illorum non corrigit, non possumus esse pacifici. Rogo etiam V^ram D^nem et D^num Haghmas rogat, ut eadem sit memor coram dominis regentibus de ipso, ut si necessitas postulabit, sint auxilio, non est aliud adeo necessarium, nisi ut pulveribus et peditibus, dum necessitas postularet, iuvarent. Regia M. enim per me litteras assecuratorias dedit, quod contra omnes adversarios protegere wlt[!], et sibi, dum opus fuerit, subvenire, eadem et aliis dominis faciat mentionem, quod omnino odit nos iam vehementer, et nil confidit, dicat etiam V. D. R. omnibus dominis, ut mihi ascultent bene Ladislaum Osthffÿ et considerent acta sua, ponant etiam sibi occultam insidiam. Videbit V. D., quod defacili comprehendi potest, et nil cum eo secretorum participetur, hec uni Dⁿⁱ V^re R^me scribo. D. Iohannes Haghmas certum et arduissimum negotium Posonii haberet, ego quoque cum D^no Alberto preposito, si casu D. V. R. interim Posonium mitteret, suplico, ut dignetur me certificare, daremus litteras illuc sonantes solum ad dominum prepositum, quod reserviremus, quia per Papam non possumus mittere, ex parte Sopronii autem homo noster nescit viam ad Posonium. Preterea sunt hic duo ex portariis Dⁿⁱ Haghmas, amici mei, qui ad rationem decime preterite frugum obligatur quatuor vel quinque capetiis, et ex quo pridem gentes Valentini ipsorum fruges consumpserunt, non possunt solvere, dignetur ipsis eadem relaxare. D. Haghmas absque scitu eiusdem nemini parcit, iam frugum medietatem, quos ipse decimare fecit, hic idem fecit cribrare, arere et molare[!] et sic ad Sÿmegh in farinis misit, quod paratus esset servire Dⁿⁱ V^re R^de. Rogo et superio, V. D. R. velit scribere aliquid novi, presertim de salute nostra et patrie defensione reipubliceque conservatione, ut reserviam. Ceterum sit et memor mei, quia adhuc si possem emerem ex vinis penes Balaton habitis. V^ram D^nem R^mam Deus Optimus Maximus felicissimam dignetur conservare. Ex Zentgroth, 7. Decembris, anno Domini 1537.

servitor deditissimus
Paulus Bornemissa etc.

Nunc est tempus spectandum Quod iam litteras perfecissem, rediit et ille, quem spectabamus a Valentino nunctius, dixit nullum esse cum eo ex servitoribus, neque etiam, quod copiam haberent, iterum descendit Quinqueecclesias venire etiam de Ozora ad Zÿgeth duceretur, scripsit quasdam litteras servitoribus suis in Papa et Kapornak existentibus, et arguit eos vehementer, his verbis inquit, adversarii in Ber XXV equis sunt, et illi in dies occupant, et ditionem, inquit, domini mei clementissimi usurpant, vos, inquit, saltem in hospitio sedetis, non ideo, inquit, vos illis dimissi, ut in hospitio sederitis, quod inquit, si ideo vos illic reliquissem, nos vos sed cum donis loco vestri posuissem, nunquam, inquit, maiorem passus sum, verecundiam uti, et talia multa propterea testor Deum, nunquam facilius ipse posset profligari, quam modo, quod non intelligo, unde ipse vires posset conducere, qui si Turcos duceret, sed non credo illos ad verba sua venire, licet alii docunt XX^M Turcorum velle portare, sed falsum est, quod etiam Memheth bek non habuit XX^M homines. Preterea, iam de novo, ubi his diebus unum florenum et denarios XXXIII ex singulis portis rusticorum exegerunt, similiter ex singulis florenum et denarios LXXX exigere volunt, a nobilibus ex singulis portis florenos iiii, plebanis etiam et quibusvis personis ecclesiasticis fecerunt dwlgate[!] sub firmissima pena, ut quilibet eorum ad Zeglÿgeth irent, et quantum cuilibet imponitur census, infra dies octo persolvant. Plebanus de Isthwand dicatus florenos decem, de Kezthel florenos XXV, de Thapolcza XXV, et sic de aliis agitur, miromodo agitet de exactione. Propterea amore Dei V. R. D. scribat ad regem statim, ut M. S. redimat miseram plebem et totam rempublicam ab angaria, potius quantum possunt, contribuent M^ti S^e, quam[?] copiam[?] M. S. Wesprimium expedierat, tanta posset Valentinus ab ista terra eicere, ego intelligo rusticos per Deum sanctum mihi[?] aliquantulum fiducie hebere[!] omnes insurgerent in evasionem Kapornak et alia fortalitia sua. Si M. S. curabit, facilime hac ieme et comitatum Simigiensem, Zaladiensem, Wesprimiensem liberare posset, quia si non liberabit hoc ieme, omnes iste provincie peribunt, et nil preter terram M^ti S^e remanebit, ideo, quo fortius potest, adeat V. D. dominos consiliarios et regem, ne promittant alio regimine, quod Valentinus etiam nihilo fortius servitores suos arguit, quam ut ditionem domini sui occupare per alios passi sunt. Ego non possum magis studere, quod si etiam possem scribere, utinam mihi esset aliqua facultas, testor Deum, non quiescerem, suplico eidem, ut visis presentibus conburrat, quod ego confidenter scripsi Dⁿⁱ V^re R^de

200.

1537. december 11., Szombathely

KECSETI MÁRTON - [NÁDASDY TAMÁSNAK]

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 33. Fol. 33-37.

TARTALMA: Kecseti pénzt kér a királytól lovasai fizetésére. Közli a hírt, hogy Török Bálint János királyhoz ment erősítésért, mert Ausztriát akarja dúlni, ha a Duna és a Rába befagy. - Kecseti lovasai megkergették Podmaniczky Jánost. - Kecseti azt javasolja, ha nincs elég pénz a Török Bálint elleni hadjáratra, békét kell kötni vele. Az utóiratban Horváth Péter szabadonbocsátását kéri.

Magnifice domine, domine et patrone mihi observandissime, salutem et servitutis meę perpetuam commendationem. Quę magnificentia V. ex Gracz mihi per familiarem meum scripsit, ea omnia abunde intellexi, sed ego nimis vereor, ne interim nos funditus pereamus, quoad illud auxilium fiat. Mihi vero magis etiam timendum est, quam reliquis omnibus regię M^tis domini mei clementissimi fidelibus, sum enim ultra fluvium Rabam, et circumseptus infinitis arcibus et castellis Ioannitarum, ita ut ne domum quidem redire ausim, hic vero non habeo unde vivam. Quod si vel isto mense nil contra Valentinum videbimus, cogor tam equites, quam pedites meos dimittere, petunt enim a me stipendium, ego vero per Deum non habeo, quod eisdem, quę regia M. mihi Viennę dederat. Hoc est florenos aureos ducentos et viginti octo, eos ea iampridem eis misi, sed quid inter tantos a D^no Turzone, quem magnificentia V. nuntiavit primam solutionem meis equitibus facturum, ego ne obulum quidem habui, neque etiam spero quispiam, nisi aliter magnificentia V. provideat. Valentinus Therek profectus est ad Ioannem pro adducendis maioribus copiis ad has partes, quibuscum excursiones faciat versus Austriam etiam, cum primum fluvius Raba et Danubius congelaverint. Nova alia nulla magnificentie V^re scribere possum, nisi quod Ioannes Pudmenÿzkÿ persecutus est a meis equitibus, qui Vesprimii sunt, usque ad portam arcis suę Palotha, quę distat duobus milliaribus a Vesprimio ceperuntque octo ex suis equitibus, quos captos Vesprimium duxerunt. Nunc habeo practicam quandam cum castellanis unius arcis, quę unum saltem milliare abest ab Alba Regali, et spero Deo volente me eam arcem vel hac ebdomada habiturum. Cęterum sripta sunt mihi quędam ab homine fidedigno, et eas litteras mitto magnificentie V^re in specie unacum litteris magistri curię prefecti arcis meę Symegh, ex illis multa magnificentia V. intelliget. Ego hic expecto eas litteras, quas magnificentia V. scribit mihi ex Krembs scripturum, quibus certissima quęque mihi supplico perscribat, quando scilicet movebitur contra Valentinum Therek, ut et meos interim instruere possim, et unde etiam fiet meis equitibus solutio, si enim nulla statim fiet expeditio contra Valentinum, meo iudicio non esset malum facere me cum homine illo aliquam pacem. Melius esset enim aliquot latrones suos, quos captivos habeo, dimittere, quam amittere et arces meas et totam provinciam illam. Videat itaque magnificentia V. et consideret optime, quid mihi sit faciendum, et me de omnibus erudiat statim per litteras. Valere eandem foelicissime opto, cui mea servitia tanquam patrono et patri singulari unice commendo. Ex Sabaria, undecimo Decembris, 1537.

Eiusdem magnificentie V^re

Servitor deditissimus
Vesprimiensis

Preterea dixerat regia M. velle Petrum Horwath, fratrem Hieronymi ad fidem emissurum ex captivitate, cum primum conveniret in Krembs cum S^a M^te D. Ioannes Kacianer. Ne negligat itaque magnificentia V. et hunc miserum hominem, si iam adest D. Kacianer.

servitor
Vesprimiensis

201.

1537. december 17., Babocsai vár

TÖRÖK BÁLINT - JURISICS MIKLÓSNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 33. Fol. 75.

Külzetén gyűrűs zárópecséttel.

TARTALMA: Török Bálint felsorolja az okokat, amelyek miatt Jurisics levelére még nem tud érdemi választ adni. Gratulál a főkapitányi kinevezéshez.

[Címzés a levél külzetén:] Generoso ac magnifico domino Nicolao Iurÿsÿtth baroni in Gwncz generali capitaneo in regno Sclavonie et inferioris Austrie provinciarum etc. domino et amico nobis observandissimo.

Generose et magnifice domine amice nobis observandissime, salutem et obsequiorum commendationem. Litteras V^re Magn^ce D^nis, quas per Egr^um D^num Franciscum nobis missas simul et intimata intelleximus, ad quas nullam hactenus dedissemus relationem. Duasque arbitratur esse causas, unam, aut ipse Zaÿ nondum ad nos pervenisset, alteram aut relationem ad litteras eiusdem dare nollemus, ne arbitretur D. V. Magn. nos adeo esse stupidos, quin ad litteras suas relationem non essemus daturum, verum quia idem Zaÿ cum litteris D^nis V^re de repente ad nos venire non potuit, sed aliquam tractare litteras ille apud illum moram, que dum ad nos essent perlate, rursum non illico potuit ad eandem redire, verum aliquibus causis sepepeditus ad Bernardum Henÿeÿ ad Walpo est descendere coactus rogavitque nos, ut eum expectaremus, et per eundem Dⁿⁱ V^re Magn^ce relationem faceremus. Ipsum igitur expectabimus et medio illius relationem Dⁿⁱ V^re sumus facturum, quod autem V^ram Mag^cam regia M. honore officii generalis capitaneatus decoraverit ipsumque in locum D^num Koczÿaner cum omnibus iisdem iurisdictionibus et maiorum substituerit, agimus exinde Deo Optimo Maximo gratias prospereque dignitati sue congratulamur. Faxit idem Deus ipse, ut eandem ob suam dexteritatem ad maiores dignitates provehere dignetur. Quod autem Magn. V. nuntiavit eo et modo, quo dum unius principis fungebamur servitio, amore fuisset prosequuta et modo prosequeretur, quod nos eadem uti Magn^co D^no et amico promereri contendemus. Nos quam certe ob singularem in eius amorem summo desiderio optamus augmentum honoris eiusdem, ad quod Deus ipsam perducat. Quam Deus servet pro voto felicem. Ex castro Babocha, feria secunda ante festum Beati Thome Apostolis 1537.

Valentinus Therek de Ennÿng comes Simigiensis
capitaneus generalis regie M^tis citra Danubium

202.

[1537. december 17.¹ után]

BAKICS PÉTER ÉS BAKICS MIHÁLY - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: C: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 33. Fol. 66-67.

TARTALMA: Azt javasolják a királynak, hogy vagy szálljon szembe Török Bálinttal, vagy kössön vele békét. Török Bálint tárgyalni kíván Kecsetivel, kérik a királyt, hogy a tárgyalásokra adjon valakit Kecseti mellé. Ha a király nem akar békét kötni, akkor gondoskodjon Veszprém és Sümeg védelméről. - Kérik, hogy Horváth Pétert engedje szabadon, mert Török Bálint ellen több szervitorra van szükség.

Sacratissime rex et domine
domine clementissime

Quoniam Valentinus Therek nemine ipsi resistente iam vel quinque comitatus M^ti V^re Ss^me ademit, et sue tyrranidi subiecit, ac modo taxam mirabilem et gravissimam sacerdotibus, nobilibus et rusticis imposuit, et ex faretra M^tis V^re Ss^me iacula accipit, ipsis quoque telis M^tem V^ram Ss^mam et fideles eius petit iamque dominus Wesprimiensis et alii preter nudas arces nichil tenent. Supplicat igitur M^ti V^re Ss^me, dignetur vel tyrranidi ipsius Valentini obviare, vel ipsi domino Wesprimiensi concedere, ut cum Valentino (salva fidelitate) concordet et pacem ineat, quia omnino cogitur hoc facere, nisi M. V. Ss. aliter de hac re providerit. Preterea ipse Valentinus cupit et rogat, ut cum domino Wesprimiensi vel Wesprimÿ vel in Sÿmegh constitueretur et colloqueretur, qui dominus Wesprimiensis hoc absque scitu M^tis V^re Ss^me nequaquam vult facere, sed si M^ti V^re Ss^me placet ac videtur, permittat ipsi domino Wesprimiensi cum eo constitui, ne forte erit gratum postea M^ti V^re Ss^me, ipse tamen dominus Wesprimiensis optaret a M^te V^ra Ss^ma, ut cum illo adderet unam personam idoneam, cum qua posset consultare, et tandem cum Valentino tractanda negotia, que occurrerent, tractare. Si autem M. V. Ss. contra Valentinum expeditionem facere, et ipsum ex comitatibus Iauriensi, Zaladiensi, Wesprimiensi ac etiam Simigiensi non nult pellere, ipsi quoque domino Wesprimiensi non admittit cum Valentino concordare, dignetur M. V. Ss. imprimis de conservandis arcibus Wesprimiensi ac Sÿmegh providere. Et quia capitulum, nobilitas ac tota universitas comitatus Wesprimiensis contra episcopum clamat, dicens, posses cum adversario concordare et bona tua ac nos omnes conservare et a malo liberare, si ergo M. V. prohibet concordiam, dignetur comitatui Wesprimiensi scribere, quod non debent hoc Wesprimiensi imputare, quia sic est voluntas M^tis V^re Ss^me, alioquin timendum est, ne ipse etiam comittatus contra Wesprimiensem insurgat. Deinde ipse dominus Wesprimiensis iubente M^te V^ra Ss^ma conduxit plus quam centum equites, quos iam cogitur iterum dimittere, si de solutione ipsis M. V. non providerit. Ceterum ipse Wesprimiensis supplicat M^ti V^re Ss^me, dignetur Petrum Horwat, fratrem Hieronimi Horwath dimittere, dabit litteras obligatorias, quod semper conparebit, et in conspectum M^tis V^re Ss^me veniet, quandocunque iusserit. Hoc autem ideo Wesprimiensis petit, ut ipse Hieronimus M^ti V^re Ss^me serviret ferventius, quia contra Valentinum opus esset pluribus servitoribus.

1. A levél egy december 17-én kelt irat után található.

203.

1537. december 20., Babocsai vár

TÖRÖK BÁLINT - NÁDASDY TAMÁSNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 33. Fol. 70-71.

Külzetén vörös gyűrűspecsét nyoma.

TARTALMA: Gratulál a báni kinevezéshez, és a Vas vármegyei főispánsághoz, de méltatlankodik, hogy az ő tisztségével jutalmazták Nádasdyt. - Panaszkodik, hogy I. Ferdinánd elpusztította birtokait, és visszautasítja a vádat, hogy a magyar népet ő sanyargatja. - Hajlandó Nádasdy két követét fogadni. - A török ellen tervezett hadjárat hírét véve aggódik a kereszténységet veszélyeztető török túlerő miatt.

[Címzés a levél külzetén:] Magnifico domino Thome de Nadasd bano regnorum Dalmatie, Croatie ac comiti Castriferrei etc. domino et amico honorando.

Magnifice domine, amice honorande, salutem et nostri commendationem. Litteras D^nis V^re Magn^ce intelleximus, ubi eadem scribit, ut princeps et dominus eiusdem banatum regnorum Dalmatie, Croatie et Sclavonie etc. eidem et D^no Keglewytth contulisset. Letamur de felici eiusdem dignitatis sue augmento, agendo gratias Deo ipsi maximo, qui concedat, ut D^nes V^re sunt hii domini, quorum opera regna illa preserventur. Annuat Pater, Filius et Spiritus Sanctus in secula seculorum. Amen. Addit eadem donatum esse per suum principem D^nis V^re officium honoris comitatus Castriferrei, D^no vero Keglewytth Warasdiensis. Res mira unus nostrum de bonis alterius contentabitur, quis non videt hec, sed de hiis nunc non plura. Addit preterea eadem D^no Ludovico Pekrÿ esse collatum officium castellanatus castri Gerecziensis,¹ profecto nostro iudicio non magnopere esset exinde letandum, videt eadem gentem Hungarorum esse diminutam. Nostro iudicio hii, qui valetis, ad unam mensam commode considere possetis. Deus ipse, ut et cetera succedant letiora, dignetur annuere. Hortata est preterea V. D. nos, ne regiam M^tem principem videlicet eiusdem ulterius irritaremus cessaremusque ita facere. Nos etiam, si id in animo habuissemus, ad id agendum minimi fuissemus. Recordetur tamen eadem, ut princeps suus bona nostra bina vice obsidere omniaque ferro et flamma, quin etiam molendinum ultra civitatem habita devastare et comburrere fecit. Nos (narrent ceteri) nil tale (preter domum illius non amici nostri Bakÿtth cetere domus in eadem villa existentes preter voluntatem nostram per agazones sunt inuste, succendimus) egimus. Rogatque ne carnem nostram sanguinemque nostrum miseram videlicet plebeculam Hungaram opprimeremus. Nos certe (videt Deus) nostro iudicio non sumus causa huius earum oppressionis, sed alter. Rogat preterea D. V., ut eadem duos suos potiores ad nos transmittere vellet. Servitores eisdem litteras salviconductitias daremus, modo scirent, ubi nos invenire possent. Nos huiusmodi litteras concessimus, ut iidem probi eiusdem servitores ad nos secure veniant, cum quibus libenter tractabimus. Et quamvis nunc sumus in itinere euntes ad Chorgo, tamen totis futuris hiis festis diebus natalibus in castro nostro Zÿgeth constituemur. Preterea intimavit nobis D. V. principem et dominum suum ascensurum ad dietam in Kremz celebrandam, nam confederatio illa christianorum iam esset inita, ubi futura estate maiores quam hactenus contra Turcam fierent expeditiones. Speratque et nos dicte expeditioni affuturos. Nos presentes, vel licet absentes expeditioni simus, non magnam facturi sumus, inundationem atque decrescentiam concedat Altissimus², benigne sua immensa bonitate gentem christianam, prescriptam autem hanc miseram patriam nostram, que ante ceteris posita liberam fieri. Veteri tamen, charissime domine, iactatur proverbio, arcus non essent resonantes, si cornix esset transfigens. Veremur certe, si talia de vobis senserit Turca, omnium gentium stultissima, timore perculsa veluti talis fatuus verita minas vestras incipiet gentem suam convocare et propius vobis accedere, unde non erit magnus labor equos vestros longius defatigare. Interim tamen eandem Deus servet pro voto felicem. Ex castro Babocha, feria secunda ante Thome Apostoli, anno Domini 1537.

Valentinus Therek de Ennÿng comes Simigiensis,
capitaneus generalis regie M^tis citra Danubium etc.

1. Gúnyos célzás arra, hogy Pekryt I. Ferdinánd király Grazban fogságra vetette.
2. ti. Deus

204.

1537. december 27., Németújvári vár

BATTHYÁNY FERENC - TÖRÖK BÁLINTNAK

AZ IRAT: A: OL Esterházy cs. hg. (P 108) Repos. 45. Fasc. I. N. 137. et NB. NB.

TARTALMA: Visszautasítja, hogy - Török tanácsát megfogadva - Szapolyaihoz pártoljon. - Helyesli a király eljárását Pekry Lajos ügyében. - A veszprémi püspök elfoglalta egy birtokát, kéri, hogy Török Bálint segítsen az onnan elűzött jobbágyain. - Azt javasolja, hogy Török Bálint az elfogott rablót, aki neki is sok kárt tett, akasztassa fel, vagy adja át az ő kezébe. - Török szervitorának kiszabadulása érdekében megígéri segítségét. - Óvja Török Bálintot a török szövetségtől. - Reméli, hogy kettőjük között a barátság megmarad.

[Címzés a levél külzetén:] Magnifico domino Valentino Therek de Ennÿngh etc. domino et filio nostro charissimo ac honorando.

Magnifice domine et fili nobis honorande, salutem, ac a Deo Optimo Maximo omne bonum ad anime salutem. Litteras D^nis V^re ad nostras postremo ad eandem datas relatorias datas in domo sua Chorgo feria quarta ante festum Beati Thome Apostoli¹ proxime preteriti, die dominico² nunc similiter preterito in oppido nostro Kermend nobis presentatas accepimus et clare intelleximus. Scribit in primis et consulit nobis D. V., ut iam tandem sepositis mutuis odiis et simultatibus principi et domino vestro, qui veluti in gremio sive sub alis nos fovere esset paratus, adhereremus eiusque partem servaremus et unanimi prestaremus obedientiam. Bone domine et fili, consilium eiusdem intelligimus, attamen facultatis non est nostre aliorum regere aut moderare animos et aliquos ad id inclinare nostrarum esset virium, nobis vero id facere nec animus nec tempus admittit fidesque Christiana revocat, ne illius ditioni subiciar, qui a vero mentem revocare nititur, nempe Thurcus, quinpotius non quod ei subiceremur, sed si hic divino flagello remanere non licebit, aufugiam ante paganismum, quocunque remotius licebit, quia licet nos in tantum cum Thurco non conversamur, nec tractatus eorum audire cupimus, nihilominus audimus illos dicere omnes vos, simul cum domino vestro ipsorum captivos fore. Igitur quia non tutum est ovem lupo committere, a tali consilio animus abhorret. Quinpotius domine et fili charissime, resipisce et recordare de Hungaria esse et fidei Christiane professorem amatoremque patrie verum habere charissimam coniugem et charissima pignora prolium, quorum respectu cane subici potestati paganorum, quia quomodocunque blandiantur, blanditie ipsorum dolus et laqueus sunt. Aliud est id nobis facere nec tempus nec honor admittit, hic enim servivisse per annos aliquot et iam certa etate temporis transgressit (quia quicquid dicamus iam maior pars temporis et etatis nostre preteriit) et se alio conferre ita denuo idque sub dubio querere. Nescimus, quale nobis commodum afferret coram Deo et coram hominibus. Igitur animus est is, ut iam in agnita navigeris navi. Quod autem eadem scribit et timet nobis ab impedimento domini nostri, ut eos impediret, in eo nobis interest timendum, quia non agnoscimus causam, unde tali rei preberemus occasionem. Si vero aliquid facit in deliquentes in hoc dominum nostrum incusorem et culpas non possumus, possemus vero, si tempus esset, quod si delinquentibus indulgeret, in quos si et hactenus animadvertisset, non tanta iactura in patria nostra et mutua dissidia orta fuissent, et id, quod facit erga illos aut faciet, qui talia promerentur, faciet tanquam iustus et verus princeps, non enim tot zizania in patria nostra orta fuissent hactenus, si in patrie[!] intestinos vastatores prius animadversum fuisset, dicimus illis, qui tali vite generi se mancipant, quia quomodocunque nos dicamus, Deus animadvertit in nos, cuius ira lento procedit gradu et misericors est. Attamen tarditatem supplicii gravitate pene recompensat, chare domine et fili, nos Dⁿⁱ V^re semper locuti sumus et etiam nuntiavimus, quod et prius qui contra Deum calcitrantur, videbunt, in quem transfixerunt. Igitur D. V. quoque de paterno nostro consilio hac in re sit memor, ob patrie, charissime coniugis et charissimorum liberorum pignorum amoris charitatem et fidei religionem. De negotio Ludovici Pekrÿ id, quod D. V. scribit, intelligimus. Si longum non esset perscribere Dⁿⁱ V^re causam sue captivitatis, omnino describeremus, sed quia nunc et aliis occupamur et distinemur curis, id fieri non potest. Si D. V. aliquem ex suis ad nos mitteret, omnimode Dⁿⁱ V^re significaremus. Nihilominus in quantum ad presens significare licet id scribere possumus, quod ipsemet nunc et adhuc diu sibi id acquisivit, et id, quod factum est, non sine causa quod et alii promerentur, qui se huiusmodi vite generaliter mancipavit. Alioqui, si in tales non animadverterent, veri principes non essent, Deo enim ratio esset reddenda id, quod autem D. V. scribit de pronuntiatis contra illum per nos factis, regia M. dominus noster clementissimus est dominus noster. In eo, quod nobis, aut alteri iubetur, cum honore debita instantia tenemur exequi, et id, quod pronuntiatum est, iusto iudicio prolatum est in testimonium multorum proborum hominum. Nunquam adeo nos illum odio prosecuti sumus, quod si non intellexissemus iustam causam fore et assentisse tali suo impedimento, sed quia iusto iudicio convictus est, veluti principis Christiani obedire fas est. Quia quicquid dicamus, clamor et opressio pauperum pulsat ad celum, et non obaudit Deus desiderium oppressorum, dominus vero noster clementissimus in hoc nil extra consilium bonum optatus est, sed iusto consilio et vero usus est.

Ceterum intelligimus, quod ex bonis istis nostris, unde cognominamur Batthÿan, videlicet que ad partem istam servatis dominus episcopus Wesprimiensis³ in una villa pauperes colonos nostros spoliare fecit, venerant enim ad nos nobis ipsorum miseriam significaturi, pro qua re ei scripsimus, quod si rectificaverit, bene quidem. Alioqui ex quo audimus, quandam suam villam fore in vicinitate nostra prope oppidum nostrum Kermend, que, ut accepimus, Dⁿⁱ V^re ad Kapornak est occupata. Si voluntas D^nis V^re foret, nos operam daremus, ut pauperes colonos nostros illinc contentos redderemus. Commisimus ipsis colonis nostris, ut si aliquod impedimentum haberent, ut erga D^nem V^ram confugerent. Credimus D^nem V^ram talem dominum et filium nostrum esse, quod respectu nostri aliquid facietis, non adeo doleremus, si alicubi hic in pertinentiis istius castri nostri Wÿwar aliquod impedimentum haberent nostri, quam isti pauperes, qui et alioqui satis sunt de paupertati.

Preterea audimus, quod apud D^nem V^ram est unus latro, Nicolaus Kaldÿ in captivitate. Rogamus eandem vehementer, ut D. V. eum vel suspendi faciat, vel ad manus nostras assignet, quod diu promeruisset. Non multo elapso tempore iste latro duos precipuos colonos nostros interfecit, quem observari fecimus, si aliquo modo ad manus nostras potuisset devenire, diu id, quod promeretur, ei administratum fuisset. Igitur D. V. eum non dimittat.

Pro servitore D^nis V^re Mathia Nag fazeek forte sciscitabimur, nondum scimus, ubi esset. Credimus, quod istis diebus aderunt hic D. Baÿzprohar⁴ et D. Kinspergher.⁵ Si apud eos fuerit, pro eliberatione sua laborabimus, et Dⁿⁱ V^re restitui curabimus, solummodo eadem istum, pro quo scribimus, non dimittat.⁶

Igitur, chare domine et bone fili, quia et servitores D^nis V^re audimus multum sevire in miseram communitatem et opprimere pauperes et alioqui satis superque oppressiones et tot periculis expositos, quia testatur D. V. se amatorem patrie fore et ex quo eadem de talibus coram Deo omnipotente rationem est redditura, cuius dies nobis horatim est expectanda. D. V. curam gerat, ut suos a talibus inhibeat et choerceat[!], quia undecunque in nostros tamen sevimus et nos mutuo perfodimus odio. Exhortatur etiam D. V. nos domino suo adherere eo, quod medio sui subsequeretur eliberatio nostra. Scimus, quod adhuc tempore waÿwodatus sui nos amore et benevolentia prosequebatur, nunc etiam fortasse non abiceret, sed quid multis videmus, quod nec ipse nec alter potest id facere, nisi dabitur desuper, ipse nec vires nec fratres habet, ut id efficere posset. Dominus vero noster cum fratre suo et reliquis divino auxilio hosti Christiani nominis adhuc resistere poterit, in quo spem bonam in Deo homines, quia fortasse ipsi principes inter se Dei voluntate concordabunt, et nos quoque iam tandem resipiscemus et simul hosti constanti animo resistemus, quia hactenus licet satis superque pulchris verbis laboratum est undique, attamen effici non potuit, ut hostis suo more solito et lupino morsu nos non lacerasset. Dominus vester licet laboraverit apud Mehmetbegum pro eliberatione animarum christianarum, attamen ex centum millibus animarum vix eliberavit centum. Igitur, bone domine et fili, vide, quali vento te exponas sensibus hec finis [- - -]⁷ est non parva[?] reponas. In reliquo D^nem V^ram simul cum charissima domina consorte sua, filia nostra felicissime valere optamus. Datum in arce nostra Nemethwÿwar in festo Beati Ioannis Apostoli et Evangeliste, anno 1537. Concordia bona est, quia et Deo placito solummodo sit secundum Deum et veram patrie charitatem.

Franciscus
de Batthÿan etc.

1. december 19.
2. december 23.
3. A veszprémi püspök Kecseti Márton.
4. Weispriacher János ekkor Sopron vármegye ispánja, Kabold várának ura. Jurisics Miklós halála után Kőszeg várát birtokolta, 1550-ben I. Ferdinánd király tanácsosa lett. Lásd: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 35. Fol. 165. I. Ferdinánd király - Weispriacher Jánosnak, és RML 1. p. 193.
5. Königsberger (Khynigsperg) Honorius, alsó-ausztriai főnemes. Lásd: GECSÉNYI, Győr. p. 203.
6. A "Ceterum-tól dimittat"-ig terjedő lapot egy másik levél (Kelt 1530. június 17. Pozsony. Szalaházy-Török Bálintnak) utóirataként helyezték el az Esterházy család levéltárában, azonban mind tartalmából, mind a kézírásból az következik, hogy ennek a levélnek része.
7. A lap kiszakadt.

205.

1537. december 31.

BORNEMISSZA PÁL - [NÁDASDY TAMÁSNAK?¹]

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 33. Fol. 104.

TARTALMA: Palatics János Török Bálint összes katonájával készen áll az indulásra. Palatics nem tudja, hol állnak Kápolnay csapatai. Török Bálint Csurgón volt, de onnan elűzték, talán ideérkezik.

Magnifice domine mihi observandissime, servitium. In hoc certissima sit V^re M^ti, et ita credat, sicut Deum in celis esse, quod Iohannes Palathÿcz paratus est, et habet copiam omnem Valentini cum ipso, quoscunque habere potuit, ita scilicet, ut vincere omnino conatur, et ne[- - -]² solum stat nunc in eo, ut ex quo excubias suas a[- - -]² que sibi sunt visa, illos solum spectant, hac nocte fuit unus excubiarum hic, licet sub alio colore, cognovi tamen eum, ut solum cupiebat scire D. Franciscus Kapolnaÿ ubi esset. Propterea excubie sue solum sciscitantur de ipso D^no Kapolnai, Palathÿcz enim istius animi est, ut omnino D. Kapolnai agrediatur et nequaquam eum ad Beer intromittat³. Valentinus fuit in Chorgo, Petrus Pethew et Iohannes illic detinentur, et credo, quod motus iste, quem Palathiicz futurus est, evenit. Ex fassione Petri Pethew fortassis ipse exposuit adventum Dⁿⁱ Kapolnai, propterea V. M. statim statim[!] ita provideat, et si D. Kapolnay est in via vel ubicunque fuerit, mox illi aperiat insidias istorum, quia sciat omnino sibi extensas fore insideas, quod omnino comprehendatur, si veniet, ita veniat, quod sciat sibi precavere, et videret mihi adventus suus nunc diu modo ita paratus, quod unicat, et ne unicatur. Non est dubium, nisi sit bene instructus, quod facilime potest istos profligare, hec volui certissime rescribere. Ex Z. 23. Decembris hora summa mane hac nocte fuit hic excubie ad meridiem vix redirit, habeat tamen V. D. curam, ne quid sinistre eveniat. Hec autem res verissima, nil dubitet, quia omnino sic est. Anno 1537.

Servitor Bornemiza

1. A levél a decemberben kelt iratok legvégén, Nádasdy Tamás egy misszilise előtt található.
2. A levélnek ez a része kiszakadt.
3. I. Ferdinánd király a Béry család magszakadására hivatkozva adományozta Bért Kápolnay Ferencnek. Erről szóló adománylevele 1537. december 2-án kelt. OL M. Kanc. Libri regii (A 57) 1. k. N. 639. p. 349. Valójában azonban a család nem halt ki, egyik tagja, Béry János 1549-ben Béren is birtokos volt. MAKSAY, Birtokviszonyok. 2. k. p. 938.

1538

206.

1538. január 14., Bécs

HORVÁTH ANDRÁS - [NÁDASDY TAMÁSNAK]¹

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 34. Fol. 45-46.

TARTALMA: Mivel nem tudott Bécsben a címzettel találkozni, összefoglalja számára Kecseti üzenetét. - Kecseti pénzt kér katonái fizetésére. Török Bálint el akarja foglalni Veszprémet. Erre képesnek is látszik, célszerűbb megegyezni vele. - A Bakics testvérek és Kápolnay Ferenc, bár katonájuk lenne, nem hajlandók segíteni.

Generose, spectabilis ac magnifice domine, domine gratiosissime. Audierat dominus meus Wesprimiensis magnificentiam V^ram Wienne fore, et ideo cum litteris credentionalibus me ad eandem miserat. Nunc, quia magnificentiam V^ram hic non reperi, cogor redire, quia Deus scit, etiam hucusque cum meis veneram expensis, adeo est dives dominus meus Wesprimiensis, qui ne unum florenum mihi dare potuit, id autem, quod per me V^re magnificentie nuntiaverat, hic conscribo. Imprimis supplicat amore Dei, dignetur V. magnificentia dare illi consilium et informationem, quid facere debeat, equites conduxit, non solum centum, quos regia M. dixerat, sed ultra centum habet quinquaginta, a nemine autem vidit adhuc vel denarium pro eorum solutione, et iam volunt iterum eum deserere, satius igitur fuisset eos non conduxisse. Deinde cum illa pecunia, quam regia M. Wienne dederat, hucusque solvit peditibus arcium custodibus, iam nec ipsis, quid dare habet, per Deum iuro, immo solus cum quibus expensis Sabarie vivat, non habet, ipse hic reclusus de domibus suis manet. Sui autem preter nudos arcium muros nichil possident, redemptio vero nulla apparet. Supplicat igitur enixe, dignetur V. magnificentia providere, ut habeat subsidium, ne saltim arces pereant, si equites retineri nequeunt, de discessu equitum minus doleret dominus, si non irent ad partem adversam, certa sit V. magnificentia, arx Wesprimiensis periclitatur. Nuper Valentinus Therek in prandio hoc dixit cum iuramento, quod vel caput amittet, vel Wesprimio potietur, et de iniuria sibi illata ulciscetur. Dominus autem meus non est sufficiens ei resistere, qui nec ab uno collono[!] censum nostro accipit, Valentinus autem Therek tam a collonis[!] domini mei ac aliorum, quos occupavit, quam etiam de suis tuto accipit, insuper quinque comittatibus toties, quoties vult, et quantum vult, taxam imponit. Certo sciat V. magnificentia, si cras Wesprimium obsideret, in quindecim diebus suum erit, et sic Wesprimium cum captivis habebit, pro quibus captivis poterat dominus cum eo concordare. Salva fidelitate regie M^ti, si S. M. permisisset, iam si dominus vellet concordare, Valentinus nuntiavit, quod non vult. Preterea fratres Bakÿth habent gentes suas in bono numero, similiter et Franciscus Kapolnaÿ, qui inutiliter tempus consumunt, quilibet eorum dicens, solutionem non habeo, cum qua vel ex loco milites moverem, informationem similiter, quid mihi agendum sit. Fratres Bakÿth dicunt id, quod annona dedit, vivant ex eo famuli, donec durat. Kapolnaÿ dicit, profugus sum et vagus cum uxore et liberis, messores et vindemiatores non habui, solutio nulla est, quomodo vivam, nescio. Eadem querella domini mei est, ideo amore Dei curet V. magnificentia, ut sit aliqua provisio et Valentino resistentia, verecundia est certe, quod huic uni rebbeli[!] ex hac parte Danubii via resistendi inveniri non potest. Franciscus Kapolnaÿ nuntiaverat per me V^re magnificentie, quod ipse semel sese V^re magnificentie verbis concredidit et quicquid ille quoque pollicitus est, in omnibus constans erit, et nunquam V^ram magnificentiam propter eum pudebit, dummodo ipsi provideatur, ut valeat promissa implere nec plura. V^re magnificentie servitia mea humillime commendo. Wienne, die 14. Ianuarii, 1538.

Eiusdem V^re magnificentie

humillis[!] servitor, Andreas Horwath,
familiaris reverendissimi domini Wesprimiensis

1. A levelet Nádasdy továbbította Bécsbe, ezért feltételezhetjük, hogy annak címzettje is ő volt.

207.

1538. január 26., Prága

I. FERDINÁND KIRÁLY - A MAGYAR KAMARÁNAK

AZ IRAT: A: OL M. Kamara Ben. Resol. (E 21) 1538. N. 7. p. 10 - 11.

Zárópecsét nyoma.

TARTALMA: Intézkedik, hogy Vas vármegye hadiadóját haladéktalanul fizessék be a kamarának, mert azt a Török Bálint elleni hadjáratra fogja fordítani.

[Címzés az irat külzetén:] Venerabili ac egregiis prefecto ceterisque consiliariis camere nostre, fidelibus dilectis.

[Alatta más kéztől:] 1538. 19. Ianuarii. Presentate Vienne per cives Strigonienses, ut taxam Castriferrei curemus exigendam, que ad solutionem contra Valentinum deputatarum convertantur, si qui in ea difficultatem facient, iubet rex sibi citissime perscribi.

Ferdinandus divina favente clementia Romanorum, Hungarie, Boemie etc. rex, semper augustus, infans Hispaniarum, archidux Austriae etc.

Venerabilis ac egregii fideles dilecti. Intelleximus ex litteris vestris negotium taxe comitatus Castriferrei, in quibus terminis sit. Dedimus igitur litteras, tam ad locumtenentem nostrum, quam etiam ad Nadasdy et Franciscum Batthyany mandantes, ut ipse locumtenens pro authoritate sui officii, tam apud Nadasdÿ, quam apud alios, quorum interest, instet urgeatque id negotium solerti cura utque ea pecunia tota ad manus vestras administretur, nusquam alio, nisi ad expeditionem contra Valentinum Therek insummenda. Quare vos quoque diligenti studio curate hanc rem et instate apud comitatum, ne ullam faciant in ea administranda moram, multa enim ad nos feruntur de conatibus Valentini periculumque est in mora. Illi etiam ipsi, quos ad ipsam expeditionem designavimus, assidue instant apud nos pro solutione nihilque rei gerere possunt, nisi eis fiat solutio. Curate ergo, ut quamprimum solutionem possint habere nosque mox de omnibus faciatis per litteras vestras certiores, ut sciamus, quis sit in causa, quare ipsa taxa cum tanta difficultate administretur. Datum Pragę, Sabbato proximo post festum Conversionis Beati Pauli Apostoli, anno Domini millesimo quingentesimo tricesimo octavo.

Ferdinandus

Wylaky

208.

1538. február 27., Husztilónya

KEGLEVICS PÉTER ÉS NÁDASDY TAMÁS - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 34. Fol. 100-103.

NYOMT. KIADÁSA: BUCHOLTZ, Ferdinand, Urkunden - Band. p. 278-280.
BARABÁS, Zrínyi. T. I. N. III. p. 4-9.
LASZOWSKI, Monumenta. T. II. p. 185-188.

TARTALMA: Török Bálint közölte I. János király ígéretét a horvátokkal: a szultán nem pusztíttatja többé Horvátországot és Szlavóniát, sőt visszaadja a Szerémséget, Pozsegát és Szlavónia elfoglalt részeit, ha I. Ferdinánd királytól Szapolyaihoz pártolnak. Katzianer Horvátországba, Török Bálint pedig János királyhoz utazott, s onnan visszatérve haddal akar az országra támadni. Török Bálint visszaadta a Zrínyi testvéreknek Csurgót és Szentlőrincet. Katzianer hadat gyűjt, a jobb katonák hozzá csatlakoztak. Ők mindezzel szemben tehetetlenek, hadat és pénzt kérnek a királytól.

209.

1538. március 17., Prága

I. FERDINÁND KIRÁLY ADOMÁNYOZÓ OKLEVELE KONDÉ ISTVÁNNAK

AZ IRAT: G: OL M. Kanc. Libri regii (A 57) 1. k. p. 352.

TARTALMA: A király a hűtlenségbe esett Török Bálint Győr vármegyei Ság nevű birtokát Kondé Istvánnak adományozza.

Donatio Stephani Konde super possessione Saag.

Anno Domini quo supra Prage in dominica Reminiscere date sunt littere manu propria regie M^tis subscripte, quibus mediantibus S. M. totalem possessionem Valentini Therek Saag vocatam in comitatu Iauriensi existentem habitam, que ex eo, quod idem Valentinus Therek relicta fide sua Ioanni, adversario S^e M^tis adhesit, per hocque notam infidelitatis incurrit, ad S^am M^tem est devoluta, Egr^o Stephano Konde¹ simulcum cunctis suis utilitatibus et pertinentiis contulit salvo iure alieno.

1. Kondé István a Bakics család szervitora.

210.

1538. március 18., Sümegi vár

KECSETI MÁRTON, KÁPOLNAY FERENC, BAKICS PÉTER - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 34. Fol. 65-67.

Külzetén három gyűrűspecséttel.

TARTALMA: Török Bálint János királyhoz ment. A levélírók többször megtámadták Török seregét, de az visszahúzódott előlük, nekik pedig nincsen gyalogosuk és a várvíváshoz ágyukkal sem rendelkeznek. Kérik a királyt, parancsolja meg a báróknak és az előkelőknek, hogy a Török Bálinttal kötött szövetségből lépjenek ki.

Sacratissime rex et domine domine nobis clementissime
servitiorum nostrorum humillimam commendationem

De nostra in Valentinianos atque adeo ipsum Valentinum Therek profectione arbitramur Ss^mam M^tem V^ram per D^num Michaelem Bakÿth fratrem nostrum, quem ad eandem misimus Ss^mam M^tem V^ram certiorem factam esse, quę autem post discessum predicti Dⁿⁱ Michaelis Bakÿth fratris nostri accidere, hęc fere sunt, quod nos et in comitatu Symigiensi Zaladiensique quantum per nos fieri potuit, ipsum Andream Bathorÿ ceterosque Valentinianos ipse enim in persona profectus est ad suum principem, satis superque attemptavimus, verum cum aliquoties non exiguas copias coegissent, volentes nobiscum dimicare, hilari admodum animo eos semper invasimus, sed ubi vidimus eos nusquam consistere velle, et in suum fortalitium quemque proripere, arbitrati simus, nimis stultum esse absque peditibus et bombardis, quę omnia nobis desunt, eos aggredere posse, licet id quoque temptaverimus non sine pernicie nostrorum, hastis enim, sicuti scit Ss. M. V., arces raro admodum aut nunquam expugnabuntur, sed aliis artibus, et quam diu sine huiuscemodi instrumentis ad arces expugnandas pertinentes divagabimur, frustra erit omnis conatus noster. Idcirco supplicamus Ss^me M^ti V^re tanquam domino nostro clementissimo, ut de hiis omnibus non tam nostri causa, quam defendendi huius afflicti regni et ditionis suę M. V. Ss. de hiis omnibus, uti dictum est, providere velit mature, tali enim defensione nunquam regnum istud miserrimum Ss^me M^tis V^re pacabitur, sed opus erit alio remedio. Sunt preterea quidam, qui se verbis quidam profitentur fideles Ss^me M^tis V^re, et sunt fortasse, sed interim per eorum bona eunt et reddent Valentiniani absque eorum incommodo, et illorum per quorum bono iter faciunt, nostro vero interim pessum dantur. Suppplicamus itaque Ss^me M^ti V^re tanquam domino nostro clementissimo, dignetur committere baronibus et proceribus quoque committere, quod fideles Ss^me M^tis V^re sese ostendunt, ut confoederationem cum Valentino Therek susceptam posthabeant, et una nobiscum Ss^me M^ti V^re et huic coronae nostrę inserviant. Ista enim confoederatio neque Ss^me M^ti V^re neque huic miserrimo regno profuit unquam, neque proderit, habemus quoddam mandatum Ss^me M^tis V^re cogendi nobiles et rusticos, sed hii nihil audent facere, neque facient sine voluntate baronum et procerum, isti enim plura possident et potiora, quam reliqui nobiles, qui paucissimos admodum habeant colonos, quod autem ex animo cupiamus Ss^me M^ti V^re inservire, et omnem esse fidelitatem, vel huic poterit cogitare, quod hęc omnia, quę facimus, summa cum paupertate faciamus, solus enim Deus Optimus Maximus hactenus nos et servitores nostros sustentavit, nam neque de dica illa Castriferrei nobis deputata per Ss^mam M^tem V^ram in hunc usque diem quicquid vidimus, nostra autem testis sit nobis Deus, quod sunt iam exhausta propter fidelitatem prestitam a nobis Ss^me M^ti V^re. Servet eandem Christus Optimus Maximus perpetuo foelicissimam ac incolumem, cui nostra servitia tanquam domino nostro clementissimo unice commendamus. Ex arce Symegh, 18. Marcii, 1538.

Eiusdem Ss^me M^tis V^re
Humillimi ac obedientissimi servitores
Vesprimiensis, Franciscus
Kapolnaÿ, ac Petrus Bakÿth etc.

211.

1538. március 20., Kőszeg

BAKICS PÉTER - [THURZÓ ELEKNEK]

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 34. Fol. 71-72.

TARTALMA: Bakics kétszer volt Somogyban, harmadik útján pedig Ozorán túl járt. Muthnoky Balázs és az ozorai várnagy szervitorait foglyul ejtette, lovaikat elragadta. Enying kapuit felégette, a várnagyot megölte. Ezután értesült a két király közötti fegyverszünetről. - Jurisicsot nem találta, mert az Bécsbe ment. - Elmaradt fizetésének rendezését kéri, továbbá kárpótlást elfoglalt birtokai helyett.

Magnifice domine, frater charissime, salutem et omnem felicem successum. Hesterno die reversi sumus ex itinere, non lateat autem D^nem V^ram. Bis in Sÿmigium feceramus iter, tertio tandem ad ultra etiam castrum Ozora ad querendas Valentini gentes, nusquam tamen eas in exercitu reperiendas. Diverteramus ad servitores Balthasaris Mwthnokÿ, cuius aliquot et provisoris ac castellani dicti Ozora servitores et equos adduximus, tandem redieramus ad Enÿng castellum, cuius portas igne exussimus, multi autem in eo existentes homines testudinemque munitum expugnare nequivimus, castellanum autem decimummet interfectum relinquimus. Dum, quod essemus ex ista parte Wesprimii, supervenerunt ad nos fratris Georgii thesaurarii Ioannnis regis littere cum litteris Rss^mi Dⁿⁱ Ioannis archiepiscopi Lundensis ac cesaree M^tis oratoris super inducias annales inter Ss^mam regiam M^tem et Ioannem confecte, quas in specie ad regiam M^tem misimus. Veneramus huc ad D^num Iurÿssÿth volentes ab eo documentum capere, cui rei nos et tempore servandum esset, hic eum non invenimus, sumo[!] mane ettenim hinc discesserat Wiennam, nos vero hodie appuleramus huc circa meridiem. Dedimus tamen ad eum litteras rogando, ut penes nos partes suas aput[!] regiam M^tem interponeret et supplicaret, vel si per se principem adiret, unacum D^ne V^ra laboraret, quo melius sciret in negotiis nostris fraterne coram S^a M^te. Cum autem ipsam non lateat, nos extra bona nostra fere universa esse, alia residua in vastitatem desolationemque ac cinerem partim conversa esse, iam nisi a S^a M^te solutionem habeamus, unde vitam agamus servitoresque interteneamus, ignoramus, nunc enim non alia nisi nudos possidemus parietes, ad equitum vero solutionem in hunc usque diem ex comitatu Castri ferrei ne denarium quidem accepimus. Propterea D. V. supplicet S^e M^ti, consideret S. M. quondam domini fratris nostri pristina nostraque perpetua et futura servitia, de quibus S. M. semper nobis gratiose contentationem satisfactionemque obtulit plenariam. Intimet preterea eadem S^e M^ti omnium ferme bonorum ob S^e M^tis fidelitatem per nos amissionem, restantium vero desolationem, in cineremque redactionem ac tandem expensas, quas contra Valentinum penes S^e M^tis assecurationem fecimus, de quibus nos cum dampnis, tum expensis S. M. contentare obtullit. Supplicet igitur D. V. S^e M^ti, ut velit aut bona nostra liberare, aut loco illorum bona equivalentia conferre, de expensisque contra Valentinum factis contentari, ne nos et S^e M^tis orphani cogamur post S^am M^tem in mendicitatem nephandam devenire, et ex teris Nacobi (ubi magni erant in nos respectus) ne sinat nos ridiculum monstrumque fieri, cum S^am M^tem probe semper cum omnibus fratribus nostris fidelissimeque servierimus, et perpetuo servire enitemur, nam nisi S. M. nos provideat, res nostra (que et iam est) non in modicam veniet perniciem, in hiis et aliis omnibus D. V. Magn., ut melius et industrius novit, agat instantissime aput[!] S^am M^tem. Deus eandem servet felicissimam. Ex Kewzewg, feria quarta post Reminiscere, 1538.

Petrus Bakÿth de Lak etc.

212.

1538. március 24., Buda

GERENDI MIKLÓS¹ - TÖRÖK BÁLINTNAK

AZ IRAT: A: OL Török cs. (E 200 19. cs. 65. tétel.) Fol. 5.

Papírfelzetes gyűrűs zárópecséttel.

TARTALMA: Kéri Török Bálintot, hogy Olaszországba tartó szolgáját kísértesse el Ptujig.

[Címzés a levél külzetén:] Magnifico domino Valentino Thewrek de Ennÿng comiti Simigiensi et capitaneo regie Maiestatis trans Danubium generali etc. domino et amico observandissimo.

Magnifice domine et amice observandissime, post servitiorum nostrorum commendationem, salutem et felicitatem. Misimus versus Italiam hunc Petrum Horwath sevitorem nostrum, confisi in amicitia Magn^ce D^nis V^re, quare rogamus eandem, velit ipsum Petrum Horwath secure deduci facere usque Pethoviam². Nos autem volumus id Magn^ce Dⁿⁱ V^re omni amicitia reppendere et Magn^cam D^nem V^ram felicissime valere optamus. Bude, dominica die Oculi 1538.

Servitor Transsilvanus

1. Gerendi Miklós erdélyi püspök.
2. Pettau (Stájerország), ma Ptuj (Szlovénia) egykorú magyar neve Patony.

213.

1538. március 31.

A GYŐRI KÁPTALAN TILTAKOZÁSA GYŐR FELDÚLÁSA MIATT

AZ IRAT: C: GyPL Győri kápt. Cimeliotheca IX. N. 674.

NYOMT. KIADÁSA: ETE III. k. N. 249. p. 238.

TARTALMA: A győri káptalan nevében Boroki Jakab kanonok a pozsonyi káptalan előtt tiltakozik Török Bálint, Báthory Bonaventura és társaik pusztításaiért, amelyeket Győr városában követtek el.

214.

1538. április 5., Sempte

THURZÓ ELEK - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 34. Fol. 9-13.

TARTALMA: Török Bálint felégette és kirabolta Győrt. Thurzó tiltakozott I. János király biztosainál a fegyverszünet megsértése miatt, s ők válaszukban megigérték, hogy annak betartásáról gondoskodni fognak.

Sacratissima Maiestas regia
Domine clementissime

Fidelium servitiorum meorum humillima commendatione premissa. Ex prioribus litteris meis cognoscere M. V. potuit, quantum curent presentes inducias adversarii, sub quibus Valentinus Therek Iaurinum combussisset et magnas preterea predas exercuisset. Date per me fuerant litere ad Ioannis consiliarios, apud quos expostulabam et Valentini gesta et Melchioris Balassa ac Sigismundi fratri eius in comitatu Honthensi violentias, qui dimidiam partem illius comitatus occupare contenderent. Queruntur illi vicissim de irruptione gentium domini episcopi Vesprimiensis, Petri Bakyth et Kapolnaÿ, sed ita, ut omnem meam de supradictis violentiis expostulationem videantur miro silentio transmittere. Hortabar autem illos, ut si certa et solita mente inducias pactas observare vellent, continerent suos et paterentur per commissarios seu iudices cognosci ea, que vel ante publicatas annuas inducias, vel circa inicium earum perpetrata per subditos V^re M^tis dicerent, ne scilicet gliscente ac serpente latius contentione ad maiora et que difficilius complanari possent, perveniretur, sed tantum abest, ut mea huiusmodi exhortatione profecerim aliquid, ut ad hunc diem nullum sit per illos congruens responsum datum, et quod deterius est, Valentinus villam arcis Symeg subiectum atque alia pleraque loca igne combussit, et in dies latius rabiem suam extendere dicitur. [- - -]¹

Cum hec scriberem, accepi litteras quorundam Ioannis consiliariorum, qui violentias Valentini et aliorum subicientes scribunt dominum ipsorum commissurum, ut capitanei et subditi sui universi deinceps inducias observent, placere autem sibi, ut commissarii primo quoque tempore mittantur. Intelligo Ioannem heri Buda soluisse, Varadinum versus, atque inde in Transsilvaniam. Dominum autem Vaciensem episcopum forsitan per Poloniam ad M^tem V^ram iturum, qui ad me scribens suadet, ut non expectato suo ad N^tem V^ram adventu commissarii expediantur pro differentiis cognoscendis, quod et mihi maxime necessarium videtur, si nunquam pati omnes violentias adversariorum et iure disceptare M. V. voluerit, dignetur autem designare ipsos commissarios et dare modum, quo expediri possint. De quibus gratiosum responsum a M^te V^ra expecto, cui fidelia servitia mea humiliter recommendo. Ex Sempthe, 5. die Aprilis, 1538.

fidelis servitor
Thurzo

1. A levél nem közölt részei nem Török Bálintra vonatkoznak.

215.

1538. április 8., Laki vár

TÖRÖK BÁLINT - KEGLEVICS PÉTERNEK ÉS NÁDASDY TAMÁSNAK

AZ IRAT: C: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 35. Fol. 18.

TARTALMA: Török Bálint kéri, hogy a két király között létrejött fegyverszünet értelmében Szempcsey Farkast semmilyen módon ne háborgassák.

[Címzés a levél verso-ján:] Magnificis dominis Thome de Nadasd et Petro Keglewÿtth de Busÿn banis etc. dominis et amicis nostris observandissimis.

Magnifici domini et amici nobis observantissimi, salutem et nostri commendationem. D. Wolfangus Sempcheÿ fidelis servitor sacre regie M^tis domini nostri clementissimi nunc ad propria reversus est, cum in presentiarum inter duos reges Hungarie treuga confecta sit. Id, quod et V^ras Magn^cas D^nes iam diu cognovisse non ambigimus nobisque a S^a M^te firmiter esse commissum, ut nulli cuipiam superioris factionis homini inter induciarum spatium definitum simus obnoxii. D^nes etiam itaque V^ras Magn^cas presentibus rogamus, etiam atque etiam rogamusque diligentissime, velint rationem compositionis et definitionis duorum regum habere atque sic eorum voluntatibus respondere, ut ipsum D^num Zempcheÿ nulla vel quam exigua dampnorum iniuriarum, molestationum, impedimentorum illatione afficiant atque suis universis committant, ne unquam dissolutionis treuge causa fieri debeant, nam et nos, cum sit commissum, sedulo curabimus, ne vel quam minimum noxii aut fuci fractionis induciarum inter reges perfecte et roborate exeat, sed potius contendemus, ut nullus a nobis quiquam ante suis in personis aut bonis defectum patiantur. D^nes V^ras Magn^cas iterum rogamus, ut ipsum dominum dictum Zempchey et suos omnes atque bona ab omni dampnorum illatione immunem reddi facere velint atque optima pace conservare. Reliquum est, easdem Altissimus conservet, felices det annos, hiis commoda mille. Ex arce nostra Lak, feria secunda proxima post dominicam Iudica, anno Domini 1538.

Valentinus Therek de Ennyngh comes Simigius,
capitaneus generalis regie M^tis citra Danubium

216.

1538. április 19., Somogyvár

TÖRÖK BÁLINT KIVÁLTSÁGLEVELE

AZ IRAT: A: OL Esterházy cs. pápai (P 983) (elpusztult)

NYOMT. KIADÁSA: REIZNER, Czéhlevelek. In: TT 1895, p. 296-297.

TARTALMA: A pápai szabóknak megengedi, hogy a fehérváriak mintájára céhet alkossanak.

217.

1538. április 22., Süly

SZALAY JÁNOS - NÁDASDY TAMÁSNAK

AZ IRAT: A: OL MKA Nádasdy cs. Miss. (E 185) 34. cs. p. 59-60.

Papírfelzetes gyűrűs zárópecséttel.

TARTALMA: Nádasdy hadjáratból hazaszökött jobbágyai számára kegyelmet kér. - Bakics Péter tanácsért fordult hozzá, hogyan nyerhetné vissza a győri püspökséghez és Pápához tartozott javait. Azt javasolta, írjon a pápai és gesztesi tiszttartóknak, hogy bocsássák azokat vissza, de ő is adja át, amit elfoglalt. - A rovásadót Török Bálint prédálja.

[Címzés a levél külzetén:] Magnifico domino Thome de Nadasd thavernicorum regalium magistro ac regnorum Dalmatie, Croatie, Sclavonie bano etc. domino et fratri observandissimo.

Magnifice domine et frater observandissime, salutem et servitiorum commendationem. Sunt nonnulli iobagiones D^nis V^re Magn^ce, quos eadem ad bellum secum aduxerat[!], quos furtim ab eadem domum advenisse intelleximus, qui per fratres suos nos invenerunt, supplicantes, ut aput[!] D^nem V^ram Magn^cam capitis ipsorum gratiam impetraremus. Intelleximus enim D^nem V^ram Magn^cam morte illos afficere velle, si manibus inciderent. Supplicant pauperes uti peccatores, licet si subditi nostri nobiscum sic egissent, nos quoque puniremus secundum demerita sua, tamen si casu aliquo iam ita contigit, quid dicere possumus, sunt pauperes iobagiones D^nis V^re Magn^ce, nos unquam ad ea fuimus locuti, que ad dampna D^nis V^re Magn^ce attinerent. Igitur rogamus D^nem V^ram Magn^cam tanquam dominum et fratrem, servitiorum causa velit capitis ipsorum gratia esse, in rebus ipsorum quoque rogamus, ut D. V. Magn. benigne cum ipsis agat, illa tamen arbitrio D^nis V^re Magn^ce commisimus, ut tamen morte ne afficiantur. Iterum rogamus, quod eidem reserviemus, quorum autem consilio, ad quarumque petita ad id rogamus D^nem V^ram Magn^cam, cum Deo adiuvante una constituemur, significabimus eidem personas. Insuper Sabato Magno miserat ad nos Petrus Bakÿth familiarem suum Mÿlos, per quem a nobis consulari optabat, ut de bonis episcopatus Iauriensis et aliis suis qua possidentur ad Papam, quomodo rehabere possit. Nos consulimus ipsum medio Mÿlos, ut tum ad Papam, tum ad Gezthes scribat litteras officialibus vel castellanis, ut qualia bona sua illic occuparunt, remittant, similiter e converso et ipse Bakÿth remittat ea, que occupavit, et fieret eo modo, quousque per comissarios Strigonii revideretur, cum de talibus relatio fieret. Iterum Mÿlos interrogavit nos nomine ipsius Bakÿth, si fecimus mentionem Dⁿⁱ V^re Magn^ce ex parte dice, ex quo autem tali die interrogavit, in qua confessi fuimus denegare, haud potuimus, sed diximus meminisse et intimavimus tali modo, ut si vicecomes illius comitatus Castriferrensis pro huiusmodi dica aliquam predationem fecerit, iterum a D^no Valentino predabitur, quia illuc dicam hanc administrare volunt. Igitur videat D. V. Magn., quid in hiis omnibus factum sit, habeat curam. Ceterum misimus Dⁿⁱ V^re Magn^ce litteras Dⁿⁱ Gerendÿ, cum autem coram erimus, de omnibus plura loquenda erit. Eandem unacum suis omnibus ad vota quam felicissime valere optamus. Ex Sÿwl, feria secunda proxima post Pasce, anno 1538.

Ioannes Zalaÿ
comes Posoniensis etc.

218.

1538. április 29., Csékút

OSTFFY LUKÁCS - NÁDASDY TAMÁSNAK

AZ IRAT: A: OL MKA Nádasdy cs. Miss. (E 185) 93. c. p. 2-3.

Papírfelzetes gyűrűs zárópecséttel.

TARTALMA: Megülték Ostffy sógornőjének esküvőjét. Sajnálja, hogy Nádasdy senkit nem küldött az esküvőre. - Török Bálint lefejeztette Nagy Gergelyt, mert az megöletett egy somogyi nemest. Török Bálint azt parancsolta szervitorainak, hogy csak akkora familiát tartsanak, amekkorát saját maguk is képesek ellátni. - Macedóniai úr érkezését jelzi. [Címzés a levél külzetén:] Magnifico domino domino Thome de Nadasd, regnorum Dalmatie, Croatie et Sclavonie bano etc. domino gratiosissimo.

Magnifice domine mihi gratiosissime, post servitii commendationem. Istic nuptias filie domini soceris mei Deo duce satis solenniter celebravimus, ipse quoque Kemendi bono meo cum personis et conditione et numero sufficientibus advenerat, et hoc auxilio domini comitis Posoniensis, qui et taffotam bonam dono misit. Attamen ambo cum domino socero iudicavimus magnificentiam V^ram indignationem esse in eum commotam. Neminem enim hominum suorum magnificentia V. huc mittere voluit, cuius presentia pro honore nostri plusquam quod minime expectabatur. Nec unde ipse dominus socer dedisset occasionem indignationis V^re Magn^ce D^nis, dicit se scire. Servire ettenim eadem semper studuit, et serviturus se offert. Deinceps nova non habeo, nisi quod D. Valentinus fecit decolare Gregorium Nagh ex eo, quod quendam nobilem Simigiensem interimere fecisset, aliis servitoribus suis et consuluit et mandavit, ut unus quisque tantam familiam teneat, quantam de suis rebus propriis alere valeat, nam ipse nemini quicquam nunc solvere poterit. Item ibit is D. Maczedonus ad V^ram D^nem Magn^cam pro negotiis et rebus suis privatis, que singulam non aliter nisi et consilio et auxilio magnificentie V^re commode disponere poterit itaque quamvis sciam Magn^cam V^ram D^nem omnibus ad eam confugientibus voluisse semper prodesse, tamen supplico eidem, ut illum benivole suscipere et eidem subvenire dignetur. Deus conservet magnificentiam V^ram. Ex Chekwth, penultima Aprillis[]!, anno 1538.

Magnificentie V^re servitor Lucas Ostffy etc.

219.

1538. május 10., Asszonyfalva

OSTFFY LUKÁCS - NÁDASDY TAMÁSNAK

AZ IRAT: A: OL MKA Nádasdy cs. Miss. (E 185) 93. c. p. 6-9.

TARTALMA: Ostffy hírül adja Nádasdynak, hogy harmadnapja levelet kapott a pápai tiszttartó zaklatásairól.

[Címzés a levél külzetén:] Magnifico domino Thome de Nadasd, regnorum Dalmatie, Croatie et Sclavonie bano, magistro thavernicorum regie Maiestatis, comiti comitatus Castriferrei etc. domino gratiosissimo.

Magnifice domine mihi grat iosissime, post sevitii mei debitam commendationem. Nudius tertius littere per D^num Chernelium misse sunt mihi presentate, cum provisore Papensi, qui inscitabilis et inquietus continuo novis miseriis meos rusticos molestat.[- - -]¹ Ex edibus meis, decima Maii, anno etc. 1538.

Servitor Magn^e V^re D^nis
Lucas Ostffy etc.

1. A levél további része nem Török Bálinttal kapcsolatos.

220.

1538. május 22., Laki vár

TÖRÖK BÁLINT - NÁDASDY TAMÁSMAK

AZ IRAT: A: OL M. Kamara NRA (E 148) Fasc. 28. N. 62.

TARTALMA: Nádasdy egy szervitora elfoglalta Török Bálint szervitorának, Both Jánosnak egy birtokát. Török Bálint kéri annak visszaadását.

[Címzés az irat külzetén:] Magifico domino Thome de Nadasd bano etc. domino et amico observando.

Magnifice domine amice observande, salutem plurimam et nostri commendationem. Non possumus non satis admirari, ut D. V. Magn. hoc pacto nos estimet, ut servitorem suum pluris faciat, quam nos unacum fratribus nostris. Servitor quidam D^nis V^re Magn^ce occupavit ex eius permissione promonthorium possessionis fratris nostri Egrⁱⁱ Ioannis Both Pwztha Bwdÿch¹ vocate. Quare D^nem V^ram Magn^cam rogamus sumopere[!], velit dictum promonthorium ipsi fratri nostro remittere. Nos temporum in successu maioribus et longe pluribus Dⁿⁱ V^re Magn^ce reservire volumus unacum fratribus nostris D^nis Swlÿok, quam ille D^nis V^re Magn^ce servitor, non ignorat enim D. V. Magn., quis frater D^rum Swlÿok ipse Ioannes Both sit. Si quid iuris servitor eiusdem ad predictum promonthorium se habere pretendit, prosequatur iure. Factura est D. V. Magn. rem nobis gratissimam, quam et amicicię et servitutis nostre officio erga ipsam recognoscere volumus. Commendamus iterum ipsum Ioannem Both in omnibus suis rebus contra quoslibet Dⁿⁱ V^re Magn^ce protegendum. Que cum hiis feliciter valeat. Ex arce nostra Lak, feria quarta proxima post dominicam Cantate, anno 1538.

Valentinus Therek de Ennÿng,
comes comitatus Simigiensis, citra
Danubium capitaneus generalis regie
M^tis etc.

1. Budics, Zala vármegyében.

221.

1538. június 11., Kaposvár

BATTHYÁNY PERPETUA ÉS FIAI, DERSFFY ISTVÁN ÉS DERSFFY FARKAS KINEVEZŐ OKLEVELE

AZ IRAT: A: SzBFL c. 4. 1. D.

NYOMT. KIADÁSA: ETE III. k. N. 274. p. 262.

TARTALMA: Batthyány Perpetua, szerdahelyi Dersffy Miklós özvegye fiaival, Dersffy Istvánnal és Farkassal együtt Török Bálint és felesége Pemfflinger Katalin különös kérésére a zselicszentjakabi - Máté apát halálával megüresedett - apátságot kegyúri jogánál fogva Pécsváradi László miséspapnak és szerzetesnek, a somogyvári konvent perjelének és őrének adományozza.

222.

1538. június 18., Segesvár

I. JÁNOS KIRÁLY PARANCSA GYŐR VÁRMEGYÉHEZ

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 35. Fol. 85.

Vörös középpecsét nyoma.

TARTALMA: I. János király elrendeli, hogy Győr vármegye közgyűlésén, amelyet Török Bálint hív össze, jelenjenek meg.

Nos Ioannes Dei gratia rex Hungarie, Dalmatie, Croatie etc. fidelibus nobis egregiis et nobilibus universitati nobilium comitatus Iauriensi in ditione nostra existentibus salutem et gratiam. Commisimus fideli nostro Magn^co Valentino Thewrewk de Ennÿng comiti comitatus Simigiensis et partium Transdanubianarum capitano generali, ut vobis pro significanda voluntate nostra congregationem indicere debeat. Proinde volumus et fidelitati V^re committimus, ut ad eum diem et locum, quem ipse Valentinus Thewrewk vobis constituerit, eo convenire mentemque et voluntatem nostram ab ipso intelligere debeatis et teneamini. Et in hoc secus nulla ratione faciatis. Datum in civitate nostra Segeswar, feria tertia proxima ante festum Sacratissimi Corporis Christi, anno Domini millesimo quingentesimo tredecimo octavo.

Ioannes rex mp.

223.

1538. június 18., Pozsony

THURZÓ ELEK - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 35. Fol. 83-84.

Külzetén gyűrűspecsét nyoma.

TARTALMA: Thurzó Elek a villafrancai tárgyalások hírét örömmel és bizakodással vette. - Török Bálint egy szolgája felkereste őt, s ura nevében tájékoztatta a Mehmed béggel kialakított jó viszonyról. - A szultán, mivel máshol készül támadásra, el akarja vezérelni Mehmed bég csapatainak nagyobb részét. Török Bálint azt tanácsolja, támadják meg az ittmaradókat. - Sokan neheztelnek a királyi szervitorokra erőszakosságaik miatt, megzabolázásukra sort kellene keríteni.

[Címzés a levél külzetén:] Sacratissimę maiestati regie, domino meo clementissimo.

Sacratissima maiestas regia
domine clementissime

Premissa fidelium servitiorum meorum humillima commendatione. Cum hesterno vesperi satis valetudinarius Posonium intrassem, ut dietę per M^tem V^ram iam antea indicte interessem, redditę sunt mihi M^tis V^re literę[!] de XXVI. mensis preteriti datę, ex quibus intellexi ipsam pervenisse ad Villamfrancam¹, et omnibus conatibus atque modis id agere, ut ea promoverentur, quę ad reipublice christianę atque harum provinciarum salutem, defensionem et consolationem pertinerent. Faxit Deus Optimus Maximus, ut M^tis V^re tam sancti tamque pii conatus et consilia felicem atque maturum sorciantur exitum cum commodo et incolumitate tam aliarum provinciarum, quam huius afflicti regni sui. Dignata est etiam perscribere ad me M. V. novos de rebus et conatibus Turcarum rumores ex diversis locis ad ipsam perlatos. Quod certe si et inposterum fieri iubebit, plurimum rebus fidelium suorum consultum erit, poterunt enim per me, qui in hoc M^tis V^re officio sum, multa negotia secundum ea, quę ex M^te V^ra didicero, accomodari. Possum autem M^ti V^re scribere, quod accessit ad me hodie quidam servitor Valentini Therek, nullas vel credentię vel alias prorsus litteras habens. Is nomine domini sui significavit mihi contractam esse (querente hoc ultro Mehmethbego) firmissimam quandam amicitiam inter Valentinum et Mehmetbegum, et inter alia nuntiasse et affirmasse pro re certa Mehmetbegum, quod Turca princeps scilicet suus dimisso consilio invadendi provincias istas totum² se cum omnibus viribus ad res mari gerendas convertisse, avocasse etiam quicquid alibi copiarum habuisset, voluisset autem et ipsum Mehmethbegum cum potiore parte militum in eam expeditionem ex hiis confiniis abducere, sed causatum illum esse non futura confinia tuta, ex quo M. V. moliretur expeditionem, et sic tandem illum esse relictum. Hec, uti certa, Valentinus nuntiavit, an tamen ita se habeant, propediem cognoscemus. Ista quidem apud me secreta erunt, propterea quod non esset tutum subditos M^tis V^re altiori securitatis spe concepta ad desidiam labi ac militares dimittere armorum curam, neque enim undequaque contemnendus est Mehmetbegus, qui tantis copiis est succinctus, ut si admittatur, non magno labore totam fere Sclavoniam occupare possit, aut graves in alias partes facere excursiones. Hoc tamen in confesso est, si solidi vires per M^tem V^ram possent expediri, magnam arridere commoditatem ad confinia recuperanda in hac Turcę absentia. Hec est et Valentini opinio, qui ob hanc causam cum prefecto illo inuxisse[!]³ amicitiam se dicit, ut commodius ad pervestiganda illorum consilia et conatus posset se insinuare. Multa est, certo credat M. V. subditorum suorum desperatio, qui cum undique nuntiari hostilem terrorem audiant, paratas ad defensionem copias nec vident alicubi nec audiunt. Consolor quoscunque possum, et bona spe esse iubeo, predicans indefessos M^tis V^re labores, quas pro contrahendis ad defensionem regni sui copiis dies et noctes subiret, prout et res est, sed tantopere afflictis diuturna et periculosa omnis expectatio videtur. Est etiam, quod de violentia et rapinis servitorum M^tis V^re querantur, quod malum iam tam late se extendit, ut cum videant servitoribus V^re M^tis impune prima cecidisse, sumpta confidentia fere omnes, qui fortalitia habent, idem agere, nobiles et colonos vicinos opprimere, bona occupare, multi arces et castra rapto conservare et munire, et nihil non licentię exercere ceperunt. Accedit iis improbitas quorundam, qui monetis adulterinis aperte uti non verentur. Esset profecto, serenissime princeps, iam tamdem tempus, ut cum hoc genere hominum severius ageretur, essent et causę satis idoneę, quas me commemorare non expedit. Credat M. V. me non mediocriter gravatam gerere conscientiam, dum in hoc officio cogor impune grassantes istos videre et tolerare, sed necesse est, ut M. V. aliquando cohercere istos legibus ac punire incipiat facto a quibuscunque initio. Nunc tractandis negotiis necessariis cum dominis et nobilibus incubuimus, de quibus deinde plura scribere licebit. Me et fidelia servitia mea in gratiam M^tis V^re humiliter recommendo. Posonii, 18. die Iunii, anno 1538.

Fidelis servitor
Thurzo etc.

1. Az V. Károly császár és I. Ferenc francia király közötti - pápai közvetítéssel zajló - béketárgyalások egyik színhelye. A megkötött béke céljai között szerepelt egy török elleni háború megindítása is.
2. A lap szélén más kézzel: De Turcha.
3. Helyesen: inunxisse.

224.

1538. június 30., Siklós

KÉMJELENTÉS - JOHANN UNGNADHOZ

AZ IRAT: C: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 35. Fol. 151.

NYOMT. KIADÁSA: ÓVÁRY, III. Pál. p. 39-40.

TARTALMA: A török seregek - összesen 100 000 ember - Valpó és Siklós elfoglalására készülnek, azután Pécsre akarnak menni, s ott telelni. Élelmiszert Török Bálinttól kapnak.

225.

1538. július 2., Szigeti vár

TÖRÖK BÁLINT - NÁDASDY TAMÁSNAK

AZ IRAT: A: OL MKA Nádasdy cs. Miss. (E 185) 38. cs. N. 7. p. 14-15.

TARTALMA: Ellentmond Nádasdy döntésének, amely szervitorára, Tarrody Györgyre sérelmes volt.

[Címzés az irat külzetén:] Magnifico domino Thome de Nadasd bano etc. domino et amico honorando.

Magnifice domine amice honorande, salutem plurimam et nostri commendationem. Queritur nobis servitor noster Egr. Georgius Tharrodÿ urgere eum D^nem V^ram Magn^cam contra quendam vel potius ad instantem affinem suum litteras huius et litteralia instrumenta factum bonorum suorum tangentia producere, qui si litteras huiusmodi non produceret, vult D. V. Magn. affinem suum in dominium bonorum servitoris nostri introducere. Quare D^nem V^ram Magn^cam uti bonum dominum et amicum rogamus, velit ab impedimentis servitoris nostri supercedere, nam et servitor noster idcirco nobis famulatur, ut in suis iuribus ne deseramus, sed protegamus. Nos autem Dⁿⁱ V^re Magn^ce non libenter contraveniremus, sed supplicanti servitori nostro operam nostram in suis iuribus ferre debebimus. D^nem V^ram Magn^cam feliciter valere optamus. Ex arce nostra Zÿgeth, in festo Visitationis Beatissime Virginis Marie, anno Domini 1538.

Valentinus Therek de Ennÿng comes comitatus
Simigiensis, citra Danubium capitaneus generalis regie M^tis, etc.

226.

1538. július 16., Veszprém

KECSETI MÁRTON - NÁDASDY TAMÁSNAK

AZ IRAT: A: OL MKA Nádasdy cs. Miss. (E 185) 45. c. p. 5-6.

NYOMT. KIADÁSA: ETE III. k. N. 290. p. 277-282.

TARTALMA: Tudatja, hogy a szepetneki kerületben ebben az évben maga akarja a tizedet szedetni. Kéri Nádasdyt, hogy tizedszedőjét, Nagy Ferencet védje meg mindenkitől, különösen Török Bálinttól.

227.

1538. augusztus 1., Galgóc

THURZÓ ELEK - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 36. Fol. 1-3.

NYOMT. KIADÁSA: LUKINICH, Podmaniczky III. k. N. 11. p. 28-32.
ETE III. k. N. 296. p. 281-282.

TARTALMA: Beszámol a Ferdinánd-pártiakat ért zaklatásokról. Sok panasz érkezett Podmaniczky Ráfael és Török Bálint ellen. Török Bálint a győri káptalan és a szentmártoni apát dézsmáját szedeti, ennek következtében az illetők, kivált az apát csaknem éhen halnak. Hírek érkeztek a törökök hadikészületeiről. Felhívja a figyelmet a zsoldosok garázdálkodásaira s megfegyelmezésük szükségességére.

228.

1538. szeptember 1.

A FEHÉRVÁRI KERESZTES KONVENT OKLEVELE

EGY TÖRÖK BÁLINT ELLENI MERÉNYLET TERVÉRŐL

AZ IRAT: A: OL M. Kamara NRA (E 148) Fasc. 1604. N. 42.

TARTALMA: A fehérvári keresztes konvent bizonyítja hogy I. János királynak Török Bálint érdekében kiadott parancsa értelmében Bethlen Miklóst megidézte, s ő megjelenvén elmondta, milyen módon próbálta Kecseti Márton veszprémi püspök őt Takossy István útján rávenni Török Bálint meggyilkolására.

Nos conventus cruciferorum domus hospitalis ecclesie beati regis Stephani de Alba memorie commendamus per presentes, quod nos litteras serenissimi principis et Dⁿⁱ Dⁿⁱ Ioannis Dei gratia regis Hungarie, Dalmatie, Croatie etc. domini nostri gratiosissimi preceptorias pro parte Magn^ci Dⁿⁱ Valentini Therek de Ennÿng confectas et emanatas nobili Nicolao Betthlen de Naghorozffalw in eo, ut ipse nostram in presentiam sub onere sedecim marcarum gravis ponderis venire, et de interrogatis testimonium veritati perhibere, et nobis super eo, ut nos accepta ab eodem fassione et attestatione tandem eidem D^no Valentino Therewk superinde litteras nostras necessarias sub nostro sigillo dare et concedere deberemus, loquentes et directas summa cum reverentia recepimus, et iuxta earundem continentias annotatus Nicolaus Bethlen die datarum presentium coram nobis personaliter comparendo ad fidem suam Deo debitam fidelitatemque prefato domino nostro regi et sacro suo regio dyademati observandam interrogatus et examinatus omni amore, timore, favore, odio preceque et premio quorumlibet postergatis absque cuiuslibet falsitatis scrupulo fassus est in hunc modum, quod circa festum Penthecostes¹ proxime preteritum, dum Egr. Stephanus Thakossÿ de Thah Wesprimium ad R^dum D^num Martinum² episcopum ecclesie Wesprimiensis venisset ibique ferme duas ebdomadas apud eundem mansisset et cum eo conversatus fuisset, ipso teste una dierum ad se vocato cum eo idem Stephanus Thakossÿ loqui exorsus fuisset. Nicolae, inquit, tu scis, quod a puerili etate meus servitor fuisti, ac mihi probe et fideliter servivisti, nec unquam me prodidisti, nec aliquid a me furatus fuisti, ita servivisti, sicut probus homo servire debuit. Postea dixisset, ego tibi unam rem revelarem, si mihi iuramentum prestares, et secreto perpetuo apud te teneres. Charissime, inquit, fili, tu scis, quomodo bona et possessiones meas Valentinus Therewk regit et gubernat. Nunc cum D^no Martino episcopo Wesprimiensi multa tractavimus et consiliari sumus, quomodo ipsum Valentinum Therewk perderemus. Meliorem viam et modum non invenimus ad perdendum ipsum Valentinum Therewk, quam quod cum una pixide manuali mordalpwska vocata ipsum transsagitaremus, quia dominus episcopus dixit, quod in Italia multos homines vidisset cum huiusmodi pixide transsagitari, etiam si penes alium stetisset postea tales pixidem ab se clandestine abiecissent, et nescierunt, quis fecisset. Propterea, charissime fili, ego ordinabo tibi unam pixidem mordal vocatam, et vadas ad Somoghwar, quoniam ad festum Beati Iacobi Apostoli³ proxime venturum ibidem fiet congregatio, et ibi multi probi nobiles existunt, ibique transsagites eum cum pixide, postea clandestine pixidem abs te abiicias, et ibi magnus terror factus erit, et nemo sciet, quis fecerit. Nicolaus autem prescriptus audiens hec dixisset Stephano Thakossÿ domino suo: Domine, inquit mi, tu scis, quod a pueritia mea te servivi et etiam patruelem tuum, quare vis meam perditionem et mortem. Cui respondisset Stephanus Thakossÿ: Charissime fili, credo, quod ibi non perderis, neque morieris. Si autem mortuus fueris, ego promitto, quod pro anima tua perpetuo unam missam celebrari facio, et si sanus redieris, Martinus episcopus iuravit mihi, ut tibi centum florenos dabit, similiter et ego centum dabo in auro puro, et ipse episcopus unam possessionem suam meliorem, quam volueris, perpetuo dabit, et ego similiter aliam possessionem meam tibi dabo, et ego iuro per manus tuas, sicut episcopus iuravit per manus meas, quod que promisimus tibi, ad effectum reddemus et persolvemus, et ipse respondisset Martino episcopo istam rem se medio eiusdem testis efecturam[!]. Preterea dixisset eidem Nicolao Stephanus Thakossÿ. Vade, inquit, ad provisorem castri Wesprimiensis et petas ab eodem unum currum kochÿ, quia non habeo, super quo hinc descendam, et ego sibi inserviam. Et quia provisor non dedisset ei currum kochÿ, sed idem testis stetisset cum provisore, et Martinus episcopus exiens ab ecclesia de missa bene vidisset testem confabulantem cum provisore, tunc descendisset de castro Wesprimiensi et retulisset domino suo Stephano Thakossÿ, quod provisor noluisset dare kochÿ, iterum misisset ipsum testem ad provisorem petens et suplicans, ut sibi daret kochÿ, super quo domum repeteret, et eo tunc Martinus episcopus visset⁴ ipsum et bene conspexisset, iterum abinde descendisset ipse testis ad Stephanum Thakossÿ, qui interrogasset eundem, si provisor daret kochÿ vel non, et cum cum provisore id testis fabularetur, Martinus episcopus vidisset iterum et conspexisset eum diligenter, et nihil ei locutus fuisset. Et dum descendisset iterum ad dominum suum et retulisset eidem, quod non daret provisor currum kochÿ, tunc subiunxisset annotatus Stephanus Thakossÿ, non propterea misisse ipsum testem ad rogandum a provisore kochÿ, sed ut dominus episcopus eum conspiceret et intueretur. Tandem idem Nicolaus testis, unacum domino suo Stephano Thakossÿ ivisset ad castrum Sÿmeg, et inde idem dominus suus unam pixidem mordal de castro petiisset a Barthos senasscalo⁵. Tandem ivissent ad Beer⁶ et persuassisset idem Stephanus eidem Nicolao, ut ipse se licentiaret ab ipso Stephano Thakossÿ, et ibi coram servitoribus Francisci Kapolnaÿ fere tribus diebus ante festum Beati Iacobi Apostoli⁷ proxime preteritum idem testis licentiam accepisset abeundi a dicto domino suo. Et postquam licentiam accepisset ab eo, dixisset: Frater mi Nicolae, ecce dabo tibi unum equum sellatum et frenatum, super quem poteris illuc ire, nec pedes sis. Et postea idem Stephanus dedisset sibi pixidem mordal, et ipse solus Stephanus implevisset pulveribus et globo, et dedisset ad manus huius testis. Ipse autem ascendisset equum et in via vasculum pulveris abiecisset a se. Tandem sero in vigilia prescripti festi Beati Iacobi Apostoli venisset ipse testis ad Somoghwar, et pixidem dedisset hospiti, ubi fuerat hospitatus, ad servandum. Tandem voluisset ipse testis ire ad D^num Valentinum Therewk, sed quia neminem habuisset notum vel consultorem in hac re, quid sibi faciendum fuisset, ob hoc non fuisset ausus comparere coram Valentino Therek, ut ei ista manifestaret et patefaceret, sed ivisset ad possessionem Thah, ad domum Ioannis Mwthÿ in Thah prescripta habitam, et ibi dono dedisset eidem Ioanni Mwthÿ pixidem mordal, et eidem Ioanni per ordinem omnia narrasset de huiusmodi consilio Martini episcopi et domini sui Stephani Thakossÿ. Altero die Ioannes Morgaÿ venit ad Ioannem Mwthÿ in eandem Thah, qui ab eodem Ioanne Mwthÿ petiit pixidem, quam idem eidem donasset idemque Morgaÿ rursus et iterum Francisco Sÿsman ibidem in Thah tunc existenti donasset. Tandem idem Ioannes Morgaÿ petiisset ipsum testem, ut suus servitor fieret, et respondisset idem testis, quod libenter vellet sibi servire, ex quo a pueritia novisset eum, et apud Ioannem Morgaÿ mansisset fere per unam ebdomadam. Et quia hoc malum consilium ipse testis nunquam tacuisset, sed omnibus publicasset et divulgasset, ob hoc idem Ioannes Morgaÿ cum Michaele Koppanÿ eundem captivassent, et ad Valentinum Therewk duxissent, et omnia predicta suo ordine eidem Valentino Therewk retulisset. Retulit etiam idem Nicolaus, quod prefatus Stephanus dominus suus petiisset eundem Nicolaum, quod hoc consilium nemini revelaret, quia si ad aures Valentini Therewk incideret, nunquam postea viam et modum invenire possent, quibus ipsum perderent. Ad cuius testis fassionem et attestationem presentes litteras nostras prefato Valentino Therewk duximus concedendas communi iustitia suadente. Datum die dominica, in festo videlicet Beati Egidii Abbatis anno Domini millesimo quingentesimo tricesimo octavo.

1. Június 9.
2. Kecseti Márton
3. Július 25.
4. vidisset
5. senescallo
6. Bér, Zala m.
7. Július 22.

Megjegyzés:
Ugyanezen a napon kelt a fehérvári káptalan oklevele, amelyben János királynak 1538. augusztus 31-én kelt, Bethlen Jánoshoz intézett tanuságtételt elrendelő parancsát átírja. (OL M. Kamara NRA (E 148) Fasc. 1604. N. 41.)

229.

1538. október 4., Linz

I. FERDINÁND KIRÁLY - A MAGYAR KAMARÁNAK

AZ IRAT: A: OL M Kamara. Ben. Resol. (E 21) 1538. X. 4. Fol. 100-105.

Papírfelzetes zárópecséttel.

TARTALMA: Nagy nehézségeket okoznak azok a Szapolyai-pártiak, akik a Habsburg-országrészben maguknak hajtják be az adókat, például Török Bálint, aki a békét semmibe véve, tetszése szerint adóztat és elfoglalva tart bizonyos részeket Somogy, Zala, Veszprém és Vas vármegyében. Ezért a király utasítja Thurzó Eleket, hogy tárgyaljon I. János király helytartójával eme állapotok megszüntetéséről.

[Címzés az irat külzetén:] Honorabili, devoto, egregiis, fidelibus nobis dilectis N. praefecto ceterisque proventuum nostrorum in regno Hungarię administratoribus.

[Alatta más kéztől:] Presentate 22. Octobris. Responsum M^tis regie, relatum Lincio per D^num Georgium Reichersthorffer

Ferdinandus divina favente clementia Romanorum, Hungarie Bohemieque etc. rex semper augustus etc.

Honorabilis, devote, egregii fideles dilecti. Exhibiti sunt nobis hisce diebus per collegam vestrum Georgium Reicherstorffer consiliarium nostrum aliquot articuli, e quibus tum etiam informatione sua nobis coram facta gravamina et impedimenta proventibus nostris in regno Hungarię vestrę administrationis passim incumbentia, et etiam quibus ex causis commissionibus et ordinationibus nostris non singulis temporibus per vos satisfieri non potuit, ad longum intelleximus. Quorum quidem articulorum aliqui litteris ac mandatis a nobis expeditis et per eundem Reicherstorffer nunc ad vos transmissis, alioqui vero in eius pręsentia oretenus per nos sunt expediti. Ad reliquos autem, quantum pro ratione horum temporum fieri potuit, sequens vobis damus responsum. In primis ex vestris et aliorum relationibus iam antea nobis abunde satis constat, quanta confusione dicę nostrę in regno Hungarię, qui tamen ibidem fere summi et potiores sunt nostri proventus hactenus tam a magnatibus, quam etiam hussaronibus et aliis iuxta uniuscunque libitum sine ratione et ordine sint receptę et dissipatę, et nihilominus nos interim eorundem assiduis supplicationibus et querimoniis usque ad fastidium molsstati ita, quod fortassis aliqui ex eis debitorum et servitiorum suorum gemina solutione a nobis sint contentati, non productis investigando et inquirendo, an eum equitum et militum numerum, de quibus stipendia sibi deberi prętendunt, quoquo tempore habuerint tum etiam de omnibus emolumentis et utilitatibus, quas tales personę interim ex bonis nobis et regnicolis et subditis nostris pertinentibus receperunt, et in primis, que per taxas, dicas et alias similes exactiones acquisiverunt, et vi etiam a subditis et colonis nostris et aliorum rapuerunt, quod illę receptiones omnes talibus personis in suis rationibus et postulationibus defalcentur nisique ultra huiusmodi receptiones iusta et liquida aliqua debita in eiuscemodi computis reperta fuerint. De illis nos ante tamen finalem conclusionem cum consilio et opinione nostra prius ad curiam nostram sufficienter informare nostramque vobis desuper faciendam resolutionem expectare debebitis. Insuper etiam ex predictis articulis intelleximus, quo pacto Valentinus Terekh non adtentis presentibus induciis comitatus nostros Simigiensem, Zaladiensem, Vesprimiensem et aliquam partem Castriferrei iuxta libitum suum dicari eorundemque comitatus aliquos integre, aliquos vero certa aliqua parte occupare, et nostros proventus contra omnem ęquitatem nobis eripere soleat ideoque iuxta consilium et opinionem vestram locumtenenti nostro regni Hungarię, comiti Alexio Turzoni iuxta inclusum exemplar earundem litterarum iniunximus et commisimus, quod cum locumtenente Ioannis diligenter et omni serio agat et efficiat, quo pręfatus Valentinus Terekh ad relaxationem et restitutionem dictorum comitatuum et dicarum ex eisdem receptarum adigatur et in ceterum etiam ab huiusmodi iniuriis nobis et nostris inferendis abstineat, quemadmodum ex eodem exemplari latius cognoscetis [- - -]¹. Datum in oppido nostro Lyntz, die quarta mensis Octobris, anno Domini etc. tricesimo octavo, regnorum nostrorum Romani octavo, aliorum vero duodecimo.

Ferdinandus
ad mandatum domini
regis proprium

W. Prantner
[- - -]²

R. Dornberg mp.
Hofman mp.

1. Hasonló ügyek következnek.
2. Olvashatatlan aláírás.

230.

1538. október 27., Veszprém

KECSETI MÁRTON - I. FERDINÁND KIRÁLYNAK

AZ IRAT: A: HHStA Hung. Allg. A. Fasc. 36. Fol. 65.

NYOMT. KIADÁSA: ETE III. k. N. 312. p. 292.

TARTALMA: Beszámol Török Bálint embereinek garázdálkodásairól, és kéri a királyt, fékezze meg őt, vagy engedje meg, hogy ártalmatlanná tegyék.

231.

1538. december 18., Komár

PALATICS JÁNOS KÖTELEZVÉNYE

AZ IRAT: A: OL Kisfaludy cs. (P 430) 1. cs. 1538. N. 10.

Papírfelzetes címeres gyűrűspecséttel.

TARTALMA: Palatics János, Török Bálint kapitánya kötelezi magát, hogy Ládonyi Miklós ezüstneműjét, amelyet elvitt, vagy visszaszolgáltatja, vagy a tulajdonost azonos értékű készpénzzel kárpótolja.

[Az irat hátlapján egykorú kéztől:] palaticz ianus kewtes leuele, ezwsth marharol

Nos Ioannes Palaticz de Illadia gentium Magn^ci Dⁿⁱ Dⁿⁱ Valentini Therekh de Enÿng capitaneus et comes comitatus Zaladiensis etc. facimus promissionem talem medio litterarum nostrarum Egr^o D^no Nicolao Ladonÿ propter res argenteas suas, quas nobiscum vehimus, quod res suas argenteas debeamur absque omni deffectu eidem Egr^o D^no Nicolao Ladonÿ assignare, et si aliquo casu accideret res suas argenteas perire, extunc debeamur prefatum D^num Nicolaum Ladonÿ plena satisfactione contentare pecuniis, quantum argentum valeret, preterea, si mors nostri accideret (quod Deus avertat), extunc coniunx nostra teneatur D^no Nicolao res suas argenteas assignare, et uti premissum est, si sue argentee perirent, coniunx nostra debeatur plena satisfactione contentare pecuniis D^num Nicolaum Ladonÿ, quantum valeret argentum, viceversa, si Egr^o D^no Nicolao acciderit casus aliquis seu mors (quod Deus avertat), extunc debeamur res suas argenteas assignare domine consorti eiusdem et liberis suis, et uti prius dictum est, si res sue argentee casu aliquo perirent, debeamur consortem eiusdem et liberos suos plena satisfactione contentare pecuniis, quantum valeret argentum. Hec omnia promittimus ad fidem nostram et honorem nostrum, ut ea, que scripsimus sigilloque nostro roboravimus, ea omnia adimplebimus. Ex Nagkhomar, feria quarta Quatuor temporum ante Beate Thome Apostoli, anno 1538.